Witaminy są niezbędnymi składnikami dawek pokarmowych. W nadmiernych ilościach mogą jednak doprowadzić do hiperwitaminozy. Takie ryzyko występuje w przypadku zbyt dużej podaży witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, które gromadzą się w organizmie. Dotyczy to przede wszystkim witamin A i D. Nadmiar witamin rozpuszczalnych w wodzie ulega wydaleniu w moczu, co niweluje ryzyko hiperwitaminozy.

Pierwsze przypadki hiperwitaminozy A u kotów opisano w połowie ubiegłego wieku. Były one związane z żywieniem kotów wyłącznie mlekiem i surowymi wątrobami wołowymi, wieprzowymi lub drobiowymi (16). Zatrucie witaminą A u kotów zazwyczaj jest konsekwencją dużego udziału podrobów w dawce pokarmowej. Wielu opiekunów tych zwierząt podaje swoim podopiecznym podroby, między innymi wątrobę. Na dużą popularność wątroby w żywieniu kotów wpływa kilka czynników. Przede wszystkim charakteryzuje się ona wysoką zawartością różnych składników odżywczych – białka, witamin i składników mineralnych. Jest traktowana głównie jako bogate źródło witaminy A. Koty nie wytwarzają wystarczających ilości witaminy A, dlatego są narażone na jej niedobór. Nie bez znaczenia jest stosunkowo niska cena wątroby. Kluczowe znaczenie ma jednak jej smakowitość. Koty bardzo lubią wątrobę i chętnie ją jedzą. Spośród różnych podrobów wołowych i jagnięcych jedynie nerki jagnięce mogą równać się z wątrobą pod względem smakowitości (22).

Wątroby zwierząt gospodarskich są powszechnie używane w produkcji wilgotnych karm komercyjnych. Ogranicza się jednak ich udział w karmach ze względu na wysoką zawartość witaminy A. Wysokie jej stężenia w niektórych karmach zazwyczaj wynikały właśnie z uwzględniania nadmiernych ilości wątroby. Można przytoczyć australijskie badania z końca ubiegłego wieku, w których oceniono zawartość witaminy A w karmach komercyjnych dla psów i kotów. Jej stężenie w karmach puszkowanych zawierających wątrobę lub nerki wynosiło od kilkunastu do ponad 280 mg/kg suchej masy. Dla porównania żadna sucha karma nie zawierała więcej niż 10 mg witaminy A/kg suchej masy (10).

Nowsze obserwacje niemieckich naukowców wskazują na ryzyko nadmiernej podaży witaminy A w przypadku długotrwałego stosowania komercyjnych produktów zawierających mięso końskie, w których składzie jest wymieniona wątroba, ewentualnie podroby lub produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego. W niektórych krajach znajdują one zastosowanie w żywieniu zwierząt z alergią pokarmową (1).

Nadmierna podaż witaminy A prowadzi do zaburzeń metabolizmu tkanki kostnej. Objawy kliniczne towarzyszące hiperwitaminozie A wynikają z rozwoju zmian patologicznych w układzie szkieletowym. Obejmują one między innymi trudności w poruszaniu się, bó...