Rosnące zainteresowanie wymianą genetyczną i importem nasienia z zagranicy wśród hodowców, związane z chęcią wprowadzania „świeżej krwi” do swoich hodowli, niesie za sobą potrzebę sprawdzonego sposobu transportu nasienia. Nasienie przed transportem powinno być odpowiednio przygotowane, tak aby spełniało wszystkie kryteria niezbędne do przeprowadzenia sztucznej inseminacji (z ang. artificial insemination – AI). Niniejsze opracowanie jest przeglądem danych literaturowych na temat charakterystyki nasienia psa, technik konserwacji nasienia oraz transportu.

Parametry nasienia psa

Nasienie psa (sperma) jest zawiesiną o lepko-gęstej konsystencji i specyficznym zapachu. W skład spermy wchodzi część komórkowa zawierająca plemniki, limfocyty, granulocyty, komórki nabłonka oraz płyn nasienny (w tym ziarna pigmentu, kryształki sperminy, krople tłuszczowe). Pochodzący z pęcherzyków nasiennych oraz gruczołu krokowego płyn nasienny wykazuje właściwości antyoksydacyjne, antybakteryjne oraz immunomodulacyjne (1).

Parametry makroskopowe

Ejakulat psa składa się z trzech frakcji. Frakcja przednasienna, pochodząca z gruczołu krokowego, pełni funkcję oczyszczającą cewkę. Frakcja druga, zwana nasienną, zawiera całą pulę plemników (pochodzi z jąder oraz najądrzy), natomiast frakcja trzecia, będąca największą objętościowo częścią ejakulatu, pochodzi z gruczołu krokowego i zawiera nieliczne plemniki (2, 3).

Fizjologiczna barwa psiego ejakulatu powinna wahać się pomiędzy białoszarą a mlecznoszarą. Konsystencja nasienia zdrowego psa zależy od liczby występujących w nim komórek (plemników, komórek zapalnych, komórek nabłonka). Im jest ich więcej, tym nasienie jest gęstsze, dane literaturowe wskazują jednak konsystencję wodnisto-mleczną jako prawidłową. Normy pH dla nasienia psa wyznaczone są na 6,4-6,8 (4).

Ejakulat zdrowego samca psa powinien zawierać minimum 300 × 10⁶/ml plemników (normozoospermia). Należy jednak pamiętać, że na koncentrację nasienia mogą wpływać takie czynniki jak rasa oraz zbyt częste pobrania (3). Obraz prawidłowej koncentracji nasienia został przedstawiony na ryc. 1.

Parametry mikroskopowe

Jednym z najważniejszych parametrów informujących o jakości nasienia, mającym istotny wpływ na zapłodnienie, jest ruchliwość plemników. W prawidłowym nasieniu powyżej 70% plemników musi poruszać się ruchem postępowym (5).

Kolejnym diagnostycznym parametrem mikroskopowym nasienia jest morfologia (w tym morfometria) plemników. Plemnik zbudowany jest z główki, której główną funkcją jest przechowywanie materiału genetycznego, akrosomu (obszar przedniej części główki, z...