Diagnostyka obrazowa
Badanie ultrasonograficzne w rozpoznawaniu ciał obcych u psów i kotów
dr n. wet. Piotr Marciński
Ciała obce u zwierząt domowych są częstym problemem. Znaczenie kliniczne zależy od wielu czynników, takich jak lokalizacja, droga wniknięcia, rodzaj ciała obcego oraz reakcja tkanek i narządów okolicznych. Ciała obce można podzielić na te przyswajane świadomie, czyli ciała obce w przewodzie pokarmowym, oraz przypadkowo, w czasie kontaktu mechanicznego z trawą, patykami itp. W literaturze światowej często opisywane są ciała obce odzwierzęce, najczęściej kolce jeżozwierza. Jest to ogromny problem w rejonach występowania tych zwierząt. W Polsce brak takich przypadków, incydentalnie może jednak dojść do złamania wierzchołka zęba w trakcie ugryzienia, zwłaszcza przy natrafieniu na kość. Inną kategorią ciał obcych są te wynikające z kontaktu z ludźmi, czyli pochodzące z postrzałów, materiały medyczne pozostawione celowo lub przypadkowo po zabiegach, a także mikroczip z numerem indentyfikacyjnym zwierzęcia.
Rutynowym badaniem przy podejrzeniu cieniujących ciał obcych jest badanie rentgenowskie, umożliwiające wykrycie, a przy wykonaniu kilku projekcji także umiejscowienie przedmiotów takich jak szkło, kamienie, kości oraz wytworzonych z metalu. Wobec podejrzenia niecieniującego ciała obcego przewodu pokarmowego przy wykorzystaniu środka cieniującego można potwierdzić niedrożność, ewentualnie perforację, czasem nawet uwidocznić atypowy kształt w miejscu zatrzymania pasażu. Badanie ultrasonograficzne umożliwia jednak często szybsze rozpoznanie. Choć wykrycie samego ciała obcego wobec znacznej ilości gazu w przewodzie pokarmowym może być czasem utrudnione, metoda ta dostarcza więcej informacji o zmianach towarzyszących, reakcjach tkanek przyległych, niedrożnościach. Badanie rentgenowskie ma szczególne zastosowanie przy podejrzeniu ciał obcych cieniujących wewnątrz klatki piersiowej, w płucach, na przykład przy ranach postrzałowych. Badanie USG także może być tu jednak przydatne do oceny nasilenia reakcji tkanek okolicznych. Jedynie wobec rzadko występujących ciał obcych w drogach oddechowych (na przykład ząb mleczny) badanie USG nie ma wartości diagnostycznej.
Ciała obce przewodu pokarmowego można podzielić na te, których obecności towarzyszy zespół objawów chorobowych, oraz bezobjawowe, wykrywane przypadkowo, nie zawsze bowiem musi dochodzić do objawów typowej niedrożności. Czasem, gdy ciało obce zalega w żołądku albo gdy jest to ciało obce linearne, niewypełniające całego światła, pasaż treści może być jedynie nieznacznie upośledzony lub nawet prawidłowy. Tak więc w każdym badaniu, szczególnie wobec zaburzeń żołądkowo-jelitowych, lekarz musi brać pod uwagę możliwość wystąpienia takiej atypowej zawartości przewodu pokarmowego.