Borelioza jest przenoszoną przez kleszcze chorobą ludzi i zwierząt (1). W Europie głównym wektorem Borrelia spp. są Ixodes ricinus oraz Ixodes hexagonus (1, 2). Występowanie tych bakterii zostało opisane po raz pierwszy w Europie w 1909 roku (3). Rezerwuarem dla B. burgdorferi sensu stricto są zarówno dzikie gryzonie, jak i ptaki. Do zakażenia kleszczy dochodzi w stadium larwy bądź nimfy, żerujących na już zakażonych ptakach bądź ssakach będących w fazie bakteriemii (1).

Etiologia

Czynnikiem etiologicznym boreliozy są bakterie z rodziny Spirochetaceae – Borrelia burgdorferi sensu stricto, B. garinii oraz B. afzelii (1, 4). Dotychczas opisano 52 gatunki Borrelia (5). Sugeruje się, że poszczególne szczepy są swoiste dla danego gatunku żywiciela. U ludzi najczęściej występują B. mayonii, B. afzelii, B. bavariensis, B. garinii i B. spielmanni, u psów natomiast B. burgdorferi sensu stricto (5). Bakterie te są Gram-ujemnymi jednokomórkowymi krętkami. Charakteryzuje je spiralny kształt i wielkość 10-30 × 0,18-0,25 µm. Badanie mikroskopowe wymaga użycia techniki ciemnego pola oraz specjalnych barwników srebrowych, Giemsy lub oranżu akrydyny (3). Borrelia spp. może być przeniesiona poprzez krew, mocz albo mleko, a także drogą śródmaciczną (3). Ponadto opisano przypadek przeniesienia bakterii na człowieka przez ślinę zakażonego psa przy ugryzieniu (6).

Uważa się, że do zakażenia Borrelia spp. dochodzi dopiero po 24 godzinach po ugryzieniu przez kleszcza, jeśli ten nie zostanie usunięty. W niektórych przypadkach może jednak nastąpić to wcześniej (7). Krętek ten replikuje się w miejscu ukąszenia i rozprzestrzenia się po organizmie, przede wszystkim przez tkankę łączną. Można go też przejściowo wykryć we krwi. Wiąże białka, takie jak plazminogen, integryny β3, na przykład integrynę płytkową αIIbβ3, glikozoaminoglikany, fibronektyna, laminina i dekoryna (proteoglikan kolagenu) (7), co umożliwia bakterii migrację przez tkanki ssaków i utrzymywanie się w stawach i skórze, gdzie krętki są niedostępne dla krążących przeciwciał (8). Po inwazji bakteria może przetrwać w organizmie psów ponad rok dzięki unikaniu odpowiedzi immunologicznej gospodarza. Oszacowano, że tylko 10% zakażonych psów wykazuje jawne objawy kliniczne choroby (7). Golden retriever, labrador retriever, owczarek szetlandzki i berneński pies pasterski wydają się rasami predysponowanymi do zakażenia i rozwoju pełnoobjawowej choroby (7). Ponadto niektórzy autorzy sugerują, że wrażliwość na zakażenia Borrelia spp. może mieć charakter dziedziczny (9).