Choroby zakaźne Koty

Sporotrychoza – groźna choroba kotów i zoonoza

30/04/2024

W diagnostyce sporotrychozy bardzo przydatne jest badanie cytologiczne. W tym celu sporządza się rozmazy z przetok, owrzodzeń, bioptatów z guzków barwione metodą Romanowskiego lub metodą PAS. W cytoplazmie komórek zapalnych i makrofagów, rzadziej pozakomórkowo, występują pleomorficzne, okrągłe i mające kształt cygara formy S. schenckii (3-5 × 5-9 µm). W diagnostyce jest też wykorzystywane badanie surowic kotów testem ELISA z różnymi antygenami Sporothrix (6).

Leczenie

W uogólnionej postaci choroby rokowanie jest zwykle niepomyślne, a w innych postaciach choroby dobre. Stosuje się leczenie przyczynowe środkami przeciwgrzybiczymi, którego celem jest likwidacja grzyba, miejscowe leczenie zmian w skórze i tkance podskórnej oraz leczenie ogólne mające na celu wzmocnienie organizmu. Leczenie przyczynowe trwa kilka miesięcy, nawet dziewięć. Obecnie dostępna jest cała gama skutecznych leków. Lekiem z wyboru jest najczęściej itrakonazol w dawce 10 mg/kg, stosowany doustnie co 24 godziny przez 2-3 miesiące. Leczenie należy kontynuować jeszcze przez miesiąc po ustąpieniu objawów chorobowych. Nasycony roztwór jodku potasu stosuje się doustnie (2,5-20 mg/kg) co 24 godziny. U części kotów daje on niepożądane objawy ze względu na działanie hepatotoksyczne. W związku z tym należy co miesiąc badać aktywność enzymów wątrobowych.

Może występować oporność szczepów Sporothrix na lek. Terbinafinę w dawce 30 mg/kg doustnie co 24 godziny stosuje się samą lub łącznie z itrakonazolem. Po terbinafinie mogą wystąpić działania niepożądane. W zakażeniu ogólnym zaleca się flukonazol (50 mg/kg doustnie co 24 godziny) lub kombinacje flukonazolu z itrakonazolem. Dobre rezultaty w leczeniu zmian skórnych daje amfoterycyna B sama lub w połączeniu z itrakonazolem oraz terbinafiną. Należy leczyć współistniejące wikłające zakażenia bakteryjne. Przeciwwskazane jest stosowanie leków przeciwzapalnych. Istnieje też schemat leczenia zalecany przez Carner i wsp. (tab. I).

Tabela I. Schemat leczenia farmakologicznego sporotrychozy u kotów (3)

Można również stosować termoterapię, chirurgiczne postępowanie ze zmianami skórnymi i krioterapię (9). Termoterapia daje dobre efekty w przypadku pojedynczych owrzodzeń skóry. Resekcje zmian chorobowych zaleca się łącznie ze stosowaniem leków przeciwgrzybiczych, gdy leczenie farmakologiczne nie jest skuteczne.

Ryc. 1 – Amphawan Chanunpha/gettyimages.com, ryc. 2 – Rungroj Nuiman/gettyimages.com

SUMMARY

Sporotrichosis – a dangerous feline and zoonotic disease

Sporotrichosis is a subacute or chronic, granulomatous disease of people and various domestic and laboratory animals caused by the dimorphic fungus Sporothrix schenckii complex. In cats, infection usually results from direct inoculation of the organism into skin wounds via exposure to plants or soil or by penetrating foreign bodies. The etiological agents thrive in soil and decaying vegetation such as dead wood, sphagnum moss, cornstalks, and hay. The clinical manifestations of the disease range from an isolated skin lesion to progression to multiple skin lesions and even fatal systemic involvement. Nodules and ulcers are the most common types of lesions, and respiratory signs and mucosal involvement are common. The definitive diagnosis depends on the isolation of the etiologic agent in a culture. Cytological, histological, and serological examinations are useful tools for preliminary diagnosis. The treatment of feline sporotrichosis presents a challenge, as there are a limited number of oral antifungal agents, and these agents produce adverse effects.

Key words: Sporothrix schenckii, cat, sporotrichosis, zoonosis

PIŚMIENNICTWO

1. Barros M.B., de Almeida Paes R., Schubach A.O.: Sporothrix schenckii and sporotrichosis. Clin. Microbiol. Rev., 2011, 24, 633-654.

2. Carlos I.Z., Sassa M.F., da Graca Sgarbi D.B., Placeres M.C., Maia D.C.: Current research on the immune response to experimental sporotrichosis. Mycopathologia, 2009, 168, 1-10.

3. Carnero L.C.G., Pérez N.E.L., Hernández S.E.G., Alvarez J.A.M.: Immunity and treatment of sporotrichosis. J. Fungi (Basel), 2018, doi: 10,3390/jof4030100

4. Chakrabarti A., Bonifaz A., Gutierrez-Galhardo M.C.: Global epidemiology of sporotrichosis. Med. Mycol., 2015, 53, 3-14.

5. Chomel B.B.: Emerging and re-emerging zoonoses of dogs and cats. Animals, 2014, 4, 434-445.

6. Fernandes G.F., Lopes-Bezerra L.M., Bernardes-Engemann A.R., Schubach T.M., Dias M.A., Pereira S.A., de Camargo ZP.: Serodiagnosis of sporotrichosis infection in cats by enzyme-linked immunosorbent assay using a specific antigen, SsCBF, and crude exoantigens. Vet. Microbiol., 2011, 147, 445-449.

7. Gremiao I.D.F., Miranda L.H.M., Reis E.G., Rodrigues A.M., Pereira S.A.: Zoonotic epidemic sporotrichosis: cat to human transmission. January 2017, PLoS Path, 13(1):e1006077

8. Gremiao I.D.F., Menezes R.C., Schubach T.M.P., Figueiredo A.B.F., Cavalcanti M.C.H., Pereira S.A.: Feline sporotrichosis: epidemiological and clinical aspects. Medical Mycol., 2015, 53, 15-21.

9. Honse C.O., Rodrigues A.M., Gremiao I.D.F., Pereira S.A., Schubach T.M.P.: Use of local hyperthermia to treat sporotrichosis in a cat. Vet. Rec., 2010, 166, 208-209.

10. Miranda L.H., Conceiçao-Silva F., Quintella L.P., Kuraiem B.P., Pereira S.A., Schubach T.M.: Feline sporotrichosis: histopathological profile of cutaneous lesions and their correlation with clinical presentation. Comp. Immunol. Microbiol. Infect. Dis., 2013, 36, 425-432.

11. Miranda L.H., Santiago M.A., Schubach T.M., Morgado F.N., Pereira S.A., Oliveira R.V., Conceiçao-Silva F.: Severe feline sporotrichosis associated with an increased population of CD8 low cells and a decrease in CD4+cells. Med Mycol., 2016, 54, 29-39.

12. Noriega C.T., Garay R.R., Sabanero G., Basurto R.T., Sabanero-Lopez M.: Sporothrix shenckii; culture in different soils. Rev. Latinoam. Micol., 1993, 35, 191-194.

13. Rodrigues A., Teixeira M., Sybren de Hoog G.: Phylogenetic analysis reveals a high prevalence of Sporothrix brasiliensis in feline sporotrichosis outbreak. PLoS Negl. Trop. Dis., 2013, 7, e2281.

14. Rodrigues A.M., de Hoog G.S., de Camargo Z.P.: Molecular diagnosis of pathogenic Sporothrix species. PLoS Negl. Trop. Dis., 2015 Dec, 9 (12), e0004190. doi: 10.1371/journal.pntd.0004190

15. Rodrigues A.M., Fernandes G.F., Araujo L.M., Della Terra P.P., dos Santos P.O., Pereira S.A., Schubach T.M.P., Burger E., Lopes-Bezerra L.M., Camargo Z.P.: Proteomics based characterization of the humoral immune response in sporotrichosis: Toward discovery of potential diagnostic and vaccine antigens. PLoS Negl Trop Dis., 2015 Aug, 9 (8), e0004016. doi: 10.1371/journal.pntd.0004016