Trichogram, czyli badanie mikroskopowe włosa, polega na ocenie kształtu cebulki, analizie struktury łodygi oraz określeniu liczby włosów w poszczególnych fazach wzrostu. Trichogram powinien być rutynowo wykonywany podczas konsultacji dermatologicznych w zakładach opieki weterynaryjnej, gdyż wnosi wiele cennych informacji do procesu diagnostycznego. Jest on szczególnie istotny w przypadku diagnostyki wyłysień – jednej z głównych przyczyn, z jakimi właściciele psów i kotów zgłaszają się do lekarzy weterynarii zajmujących się dermatologią.

Szacuje się, że konsultacje dermatologiczne stanowią około 21,4% wizyt psów i 13,2% wizyt kotów w przychodniach weterynaryjnych, z czego wyłysienia stanowią około 7,5-15% wizyt (3). Niniejszy artykuł ma na celu przypomnienie zasad prawidłowego wykonywania i interpretacji wyników trichogramu, wskazując, jak duże znaczenie w praktyce weterynaryjnej ma to szybkie i proste do wykonania, a tak często niedoceniane badanie, szczególnie istotne właśnie w przypadku występowania wyłysień.

Technika pobierania włosów do badania mikroskopowego

Trichogram, czyli badanie mikroskopowe włosa, to proste do wykonania, nieinwazyjne badanie umożliwiające ocenę zaburzeń wzrostu bądź struktury włosów. Jest to badanie niewymagające drogiego, specjalistycznego sprzętu i w związku z powyższym może zostać przeprowadzone w zdecydowanej większości zakładów leczniczych. Do jego wykonania potrzebny jest mikroskop o powiększeniu 40× (okular 10×, obiektyw 4×), 100× (okular 10×, obiektyw 10×), a niekiedy też 400× (okular 10×, obiektyw 40×), szkiełka podstawowe, szkiełka nakrywkowe, szczypczyki chirurgiczne (najlepiej z gumowymi końcówkami) i olej mineralny. Zamiast oleju mineralnego może też zostać wykorzystany olej parafinowy, 10% (rzadziej 20%) roztwór KOH lub roztwór NaOH bądź chlorolaktofenol. Należy pamiętać, że roztwór KOH już po mniej więcej 10-20 minutach wykazuje właściwości żrące, co powoduje, że włosy muszą zostać poddane badaniu mikroskopowemu bezpośrednio po pobraniu, gdyż w przeciwnym wypadku mogą wystąpić artefakty. Chlorolaktofenol wykazuje nieznacznie mniejsze właściwości żrące niż KOH czy NaOH (1, 7, 6).

Wszystkie wskazane powyżej substancje chemiczne w przypadku przypadkowego kontaktu z soczewką mikroskopu spowodują jej uszkodzenie. Dodatkowo KOH osłabia właściwości fluorescencyjne włosów zakażonych Microsporum canis. Ze względu na brak właściwości żrących oraz brak wpływu na fluorescencję M. canis to olej mineralny jest rekomendowany do wykorzystania w badaniu mikroskopowym włosów (7).