DMSO ze swoimi właściwościami przeciwzapalnymi, przeciwbakteryjnymi, przeciwgrzybiczymi, a także przeciwbólowymi bywa traktowany jako uniwersalne remedium w wielu stanach chorobowych u koni. Wszechstronność DMSO pozwala na jego wykorzystanie w nagłych stanach chorobowych (m.in. ostry ochwat, endotoksemia, mięśniochwat), zaburzeniach w rozrodzie oraz w ostrych i przewlekłych stanach pourazowych układu mięśniowo-szkieletowego. Przy prawidłowym doborze stężenia, dawki i formy leku objawy niepożądane zdarzają się rzadko.

Dimetylosulfotlenek (DMSO) jest substancją powszechnie wykorzystywaną w medycynie od dziesięcioleci. Pomimo tego faktu, dostępna literatura dotycząca zastosowania DMSO w leczeniu koni jest dość skąpa. DMSO stanowi produkt uboczny procesu wytwarzania papieru (16). Jest to gęsty, lepki płyn o charakterystycznym zapachu (5, 12, 16). Właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwzapalne oraz przeciwbólowe sprawiają, że jest szeroko wykorzystywany w hipiatrii (1, 8, 15, 27, 36). DMSO zmniejsza również agregację płytek krwi, wykazuje łagodny efekt hamujący cholinoesterazę oraz pozytywnie wpływa na gojenie ran i poparzeń (16). U koni dimetylosulfotlenek w odpowiednio stężonych roztworach można podawać w ciągłym wlewie dożylnym, dostawowo, miejscowo na skórę oraz domacicznie. Zwykle kupowany jest przez lekarzy jako czysta substancja czynna (99,99%) w hurtowniach chemicznych/farmaceutycznych. Może krystalizować przy temperaturze poniżej 18°C, przybierając wygląd zamrożonej cieczy (ryc. 1).

Jedną z najczęściej wykorzystywanych w praktyce terenowej dróg podania DMSO jest wlew dożylny. W celu uzyskania efektu przeciwzapalnego można stosować jego 10-20% rozcieńczenie w 0,9% NaCl lub 5% wodnym roztworze glukozy w dość niskich dawkach – do 0,1 g/kg co 8-12 godzin (26). Jest częściowo usuwany przez układ oddechowy, co powoduje charakterystyczny zapach z jamy ustnej, określany przez niektórych jako nieprzyjemny (u ludzi zapach czosnku/cebuli).

Do głównych wskazań klinicznych należą: mięśniochwat, ochwat oraz endotoksemia, gdzie DMSO należy jednak traktować jako środek wspomagający (10% roztwór 0,25-1 g/kg m.c. i.v.), a nie jako podstawowe leczenie (12, 17, 25). Ponadto wykazano korzystne działanie DMSO u koni podczas zabiegów na przewodzie pokarmowym, przebiegających z przywracaniem przepływu krwi w niedokrwionych obszarach jelit. Dożylne podanie 20 mg/kg m.c. DMSO rozcieńczonego w 500 ml soli fizjologicznej w momencie reperfuzji jelit, powtarzane później co 12 godzin przez 72 godziny, dało efekty podobne do leczenia fluniksyną, penicyliną oraz gentamycyną i ograniczyło powstawanie zrostów pomiędzy pętlami jelit (35).