Mikrobiom jelitowy można zdefiniować jako dynamiczne środowisko, które tworzą mikroorganizmy (mikrobiota), ich metabolity (metabolom) oraz ich złożone interakcje i reakcje metaboliczne. Można go również określić jako rozległy „pseudonarząd” pełniący funkcje metaboliczne i odpornościowe. Zrównoważony mikrobiom jelitowy wpływa w korzystny sposób na zdrowie gospodarza poprzez metabolizm witamin i składników odżywczych oraz regulowanie układu odpornościowego i obronę przed patogenami.

Zdecydowaną większość mikrobioty, bo ponad 98%, stanowią bakterie, z czego najliczniejsze należą do typów Bacillota, Bacteroidota i Fusobacteriota. Pozostałe elementy to wirusy, grzyby oraz archeony (wcześniej klasyfikowane jako archeobakterie). Istnieją różnice w składzie bakteryjnym w różnych odcinkach przewodu pokarmowego. W żołądku przeważają bakterie zdolne do przetrwania w środowisku o niskim pH, takie jak Helicobacter spp. lub bakterie kwasu mlekowego. Jelito cienkie zasiedlają bakterie tlenowe i beztlenowe, a w jelicie grubym przeważają ścisłe beztlenowce. Przyjmuje się, że mikrobiom koci może być bardziej zróżnicowany od mikrobiomu psiego. Grzyby stanowią fizjologiczną komponentę mikrobiomu jelita cienkiego i grubego, ich wpływ na zdrowie lub rozwój chorób jest jednak nadal nieznany (1, 2, 6).

Znaczącą rolę w kształtowaniu mikrobiomu pełnią genetyka oraz środowisko i odżywianie. W ciągu życia dochodzi do modyfikacji mikrobioty pod wpływem przebytych chorób, stosowanych leków, w szczególności chemioterapeutyków (takich jak metronidazol i tylozyna) i długotrwałych terapii przy użyciu inhibitorów pompy protonowej (IPP), oraz czynników stresogennych (3, 10, 15). Utrzymanie zrównoważonej mikrobioty jelitowej jest kluczowe dla zdrowia, a przesunięcie równowagi w kierunku bakterii potencjalnie patogennych może prowadzić do stanu dysbiozy jelitowej i w konsekwencji rozwoju szeregu zaburzeń, takich jak biegunka, niewłaściwe wchłanianie albo niedobór odporności.

Negatywne konsekwencje niedoboru bakterii niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu związane są z ogromem funkcji pełnionych przez mikrobiotę jelitową. Podstawową rolą bakterii przewodu pokarmowego jest udział w trawieniu składników odż...

Przewód pokarmowy stanowi miejsce styku z wieloma mikroorganizmami chorobotwórczymi. Prawidłowe funkcjonowanie bariery ochronnej błony śluzowej w formie regulacji odpowiedzi zapalnej oraz zbilansowany skład mikrobioty jelit, pozwalający na konkure...

Efekty mikrobiologicznego metabolizmu jelitowego wykraczają poza przewód pokarmowy. Zmiany w mikrobiomie jelitowym są również związane z zaburzeniami innych układów, występują przykładowo w przewlekłej chorobie nerek (PChN), chorobach serca, zabur...