Małe zwierzęta
Choroby wektorowe zwierząt i ludzi
prof. zw. dr hab. mgr Zdzisław Gliński
Obchody Światowego Dnia Zdrowia, przypadające corocznie na dzień 7 kwietnia w celu uczczenia rocznicy powstania w 1948 r. Światowej Organizacji Zdrowia, przebiegały w 2014 r. pod hasłem „Choroby wektorowe”. Tym terminem określa się choroby zakaźne i pasożytnicze przenoszone przez stawonogi, najczęściej przez komary i kleszcze, z zakażonego człowieka na innego człowieka, ze zwierząt na ludzi (zoonozy), a także pomiędzy zwierzętami. W ten sposób wektory uczestniczą w wywoływaniu chorób zagrażających życiu lub zdrowiu człowieka bądź zwierząt.
Summary
Vector disease of animals and humans
The term vector disease describes an illness caused by viruses, bacteria or parasites that is transmitted to animals or people by blood-sucking arthropods such as mosquitoes, fleas, lice, biting flies and bugs, mites or ticks. In almost all cases, an infectious microbe must infect and multiply inside the arthropod before the arthropod is able to transmit the disease through its salivary glands. Only in a few cases do arthropods serve as mechanical vectors. The most important vector-borne diseases of humans (malaria, West Nile fever, dengue) and animals (borreliosis, bluetongue, myxomatosis) are briefly presented.
Key words: vector diseases, malaria, West Nile fever, dengue, borreliosis, bluetongue, myxomatosis
O znaczeniu chorób wektorowych świadczy fakt, że wciąż groźną chorobą człowieka na świecie jest malaria, która tylko w 2010 roku pochłonęła około 660 000 ofiar (2), choroba z Lyme, gorączka Zachodniego Nilu i denga (32), a z chorób zwierząt domowych borelioza, jersinioza, anaplazmoza, choroba niebieskiego języka, krwotoczna choroba zwierzyny płowej (EHD). Chociaż większość chorób przenoszonych przez wektory występuje na terenach tropikalnych i subtropikalnych, następstwem zmian w środowisku bytowania ludzi i zwierząt, spowodowanych zmianami klimatycznymi, charakterem gospodarki, zanieczyszczeniem środowiska, zmianą stosunków wodnych (duże jeziora utworzone przez zapory i tamy wodne), jest pojawienie się chorób wektorowych na terenach, na których dotychczas ich nie stwierdzano. Zasięg występowania wielu gatunków wektorów zostaje bowiem coraz częściej przesunięty na północ (4, 24).
WHO postulowało zwrócenie w 2014 r. szczególnej uwagi na charakter, biologię i zachowanie wektorów biologicznych i mechanicznych chorób, metody ich likwidacji lub zmniejszenia wielkości populacji oraz zasięgu występowania, jak również usprawnienie...
Dżuma dymieniczna, choroba z Lyme, erlichioza, malaria, denga, gorączka Zachodniego Nilu, arbowirusowe zapalenia mózgu to tylko niektóre z licznych groźnych chorób wektorowych człowieka (tab. I). Powszechnie znanymi chorobami wektorowymi zwierząt ...
