BLACK CYBER WEEK! Publikacje i multimedia nawet do 80% taniej i darmowa dostawa od 350 zł! Sprawdź >
Zwierzęta egzotyczne
Rany u gadów – czynniki wpływające na gojenie
lek. wet. Aleksandra Maluta, specjalista chorób zwierząt nieudomowionych1
lek. wet. Kacper Stanicki1
Krzysztof Buczak2
Przerwania ciągłości tkanek, czyli rany, to u gadów dość często spotykany problem – od niewielkich urazów, niekiedy niezauważanych przez właścicieli, po znaczne, długo gojące się ubytki tkanek. Rany u tych zwierząt powstają najczęściej w wyniku urazów, np. ataków innych zwierząt lub uszkodzeń o niezabezpieczone elementy terrarium. Mogą też być skutkiem oparzeń, zarówno termicznych, jak i wywołanych promieniowaniem UVB, oraz zabiegów chirurgicznych.
SUMMARY
Reptile wounds – factors to accelerate the healing
Wounds in reptiles are common problems in veterinary practice. They are the effect of trauma, thermal burns or surgery. This article discusses the influence of environmental factors and methods of wound treatment. Some useful methods are presented.
Key words: wound, reptile, wound healing, hydrocoloid dressing
Nie jest tajemnicą, że tego typu urazy u gadów goją się znacznie wolniej niż u ssaków i ptaków, dlatego z ran chirurgicznych szwy zdejmujemy po czterech tygodniach. Tempo gojenia się rany zależy od odległości brzegów rany od siebie, zanieczyszczenia, a także ruchomości brzegów i napięć w danym miejscu. Czynnikami sprzyjającymi procesom naprawczym są: dostęp do tlenu – zarówno z powietrza, jak i dostarczanego przez układ krwionośny, dostęp do substancji odżywczych dla regenerującej się tkanki, odpowiednia wilgotność oraz środowisko wolne od zanieczyszczeń i zarazków chorobotwórczych (1).
Powłoka wspólna gadów składa się z dwóch elementów – skóry właściwej i ściśle przylegającego do niej zrogowaciałego nabłonka wielowarstwowego. Zewnętrzna warstwa nabłonka rogowaciejącego tworzy łuski, które mogą być bardzo różne pod względem wielkości i kształtu. Naskórek może być bardzo cienki, ale także może tworzyć na całym ciele struktury w kształcie rogów, kolców, grzebieni, grzechotek, które często mają znaczenie w zakresie komunikacji i obrony biernej (2). Naskórek u gadów poszczególnych rzędów może różnicować się w tarcze rogowe (wytwory skóry właściwej u żółwi i krokodyli) lub łuski i tarczki (wytwory naskórka u jaszczurek i węży). Miejsca styku łusek i tarczek są słabo zrogowaciałe, dzięki czemu gady zachowały możliwość swobodnego ruchu. Skórę właściwą tworzy tkanka łączna, w której zawarty jest układ naczyniowy, nerwy i chromatofory (komórki barwnikowe skóry) (3). U części gadów (krokodyle, żółwie, niektóre jaszczurki) w skórze właściwej lokalizują się specyficzne struktury nazywane płytami kostnymi (osteodermy). Współtworzą one kostny element powłoki wspólnej. Są dobrze widoczne na zdjęciach rentgenowskich, ich obecność może przysparzać trudności podczas zabiegów chirurgicznych (2). Powłoka wspólna zawiera ograniczoną liczbę struktur gruczołowych, co wpływa na jej właściwości fizjologiczne.