Temat numeru: endokrynologia
Diagnostyka laboratoryjna w endokrynologii małych zwierząt – najczęściej zadawane pytania. Cz. I. Choroby nadnerczy
dr n. med. Marta Idziak 1
dr n. wet. Anna Burdzińska 2
W ostatnich latach notuje się wyraźny wzrost liczby badań z zakresu endokrynologii zlecanych w laboratoriach weterynaryjnych. Liczne doświadczenia lekarzy z wynikami laboratoryjnymi z tej dziedziny rodzą też liczne pytania. Poniżej prezentujemy odpowiedzi na najczęstsze z nich, zadawane diagnostom laboratoryjnym, a dotyczące oznaczeń hormonalnych wykorzystywanych w rozpoznawaniu chorób nadnerczy.
SUMMARY
Laboratory diagnosis in small animal endocrinology – most frequently asked questions in the vet lab. Part 1. Adrenal diseases
Validation of chemiluminescence immunoassays for domestic animals led to significant progress in veterinary endocrinology. Endocrine laboratory diagnostic tests are currently generally available at a reasonable cost. An increased interest in endocrine lab tests among Polish veterinarians is associated with numerous questions being asked of lab diagnosticians. This article presents the answers to the most common queries regarding adrenal diseases in small animals.
Key words: adrenal dynamic tests, cortisol, Cushing disease, laboratory methods
Ostatnia dekada ubiegłego stulecia była przełomem w endokrynologii weterynaryjnej dzięki wprowadzeniu do diagnostyki metody radioimmunologicznej (ang. radioimmunoassay; RIA). Technika ta pozwala z dużą precyzją i powtarzalnością wykrywać w surowicy zwierząt nawet bardzo niskie stężenia hormonów (21, 22). Potwierdzono jej wiarygodność i przydatność diagnostyczną oraz ustalono zakresy referencyjne dla większości wykorzystywanych w endokrynologii oznaczeń i u różnych gatunków zwierząt. W niektórych laboratoriach zagranicznych stosowana jest do dnia dzisiejszego jako metoda referencyjna dla wielu oznaczeń hormonalnych (11, 15).
Metoda RIA oznacza jednak stosowanie radioaktywnych odczynników, co stwarza zagrożenie dla wykonujących badanie i środowiska. Dodatkowo jest czasochłonna i stosunkowo droga. Poszukiwania alternatywy dla techniki RIA doprowadziły badaczy i diagnostów do testów immunoenzymatycznych opartych na chemiluminescencji (ang. enzyme-linked chemiluminescence immunoassay; ECLIA). Wykrywanie produktów reakcji immunoenzymatycznych poprzez promieniowanie jonizujące zastąpiono w niej reakcją świetlną. Technikę tę, poza nieszkodliwością, cechuje też krótki czas wykonania, niskie koszty oraz pełne zautomatyzowanie (21, 22). Wspomniane zalety oraz dostępność metody ECLIA w Polsce sprawiają, że w ostatnich latach notuje się wyraźny wzrost liczby badań z zakresu endokrynologii zlecanych w laboratoriach weterynaryjnych. Liczne doświadczenia lekarzy z wynikami laboratoryjnymi otrzymywanymi tą metodą rodzą też liczne pytania. Poniżej prezentujemy odpowiedzi na najczęstsze z nich, zadawane diagnostom laboratoryjnym, a dotyczące oznaczeń hormonalnych wykorzystywanych w rozpoznawaniu chorób nadnerczy. Ufamy, że znajomość odpowiedzi na te pytania ułatwi lekarzom weterynarii dobór badań, przesyłanie materiału do laboratorium oraz zrozumienie i interpretację wyników.
