Nawracające zapalenie naczyniówki koni (equine recurrent uveitis – ERU) w Polsce jest popularnie nazywane ślepotą miesięczną lub ślepotą okresową. Występowanie nawracających problemów z oczami u koni znane jest od bardzo dawna. Ta dziwna, nawracająca choroba koni była i jest zmartwieniem ich właścicieli, szczególnie że często prowadzi do ślepoty. Celem tego artykułu jest przedstawienie historii badań nad ERU, aktualnej wiedzy na temat patogenezy tej choroby oraz jej rozpoznawania i leczenia.

Ślepota miesięczna jest najczęstszą przyczyną uszkodzenia narządu wzroku i ślepoty u koni, bez względu na geograficzne miejsce ich bytowania, użytkowanie czy rasę. Początek udokumentowanych badań na temat ślepoty miesięcznej sięga 1914 roku. Do lat siedemdziesiątych XX wieku badacze skupiali się przede wszystkim na poszukiwaniu czynnika zakaźnego powodującego ERU oraz na opisywaniu zmian patologicznych, które towarzyszą tej chorobie. Pierwszym zidentyfikowanym zarazkiem wiązanym z wystąpieniem zmian w oku był Flavobacterium ophthalmiae (Rosenow, 1927). Następnym znalezionym mikroorganizmem były mikrofilarie Onchocerca (Iyer, 1938). Na początku lat czterdziestych zachorowania na ślepotę miesięczną wiązano z bakteriami Brucella spp. i Listeria spp. W 1948 roku Heusser znalazł aglutyniny Leptospira w surowicy i cieczy wodnistej oczu chorych koni. Następne dziesięciolecia upływały pod znakiem badań nad rolą leptospir (m.in. serowary Bovis i Pomona) w pojawianiu się i nawracaniu objawów ślepoty miesięcznej.

Równocześnie różni badacze snuli teorie o żywieniowym, niedoborowym lub środowiskowym tle ERU. W 1958 S.J. Roberts stwierdził, że konie, które zetknęły się z L. Pomona, pozostają uczulone na jej antygeny do końca życia. W 1962 roku S.R. Roberts opisał zmiany dotyczące dna oka u koni dotkniętych ERU. W 1964 Morter i współpracownicy zakazili doświadczalnie kuce szetlandzkie L. Pomona i u wszystkich wystąpiły objawy zapalenia naczyniówki. W trakcie badań stwierdzono, że wątpliwe jest żywieniowe i genetyczne podłoże ERU (Carlton, 1983). Druga połowa lat 80. i lata 90. XX wieku to początek intensywnych badań nad immunologicznym podłożem ślepoty miesięcznej.