Behawioryzm
Przyczyny zaburzeń poznawczych u starych psów
dr n. wet. Jagna Kudła1
dr hab. Wojciech Bielecki2
dr n. wet. Izabella Dolka3
dr hab. Tadeusz Kaleta3
Ze względu na postęp medycyny weterynaryjnej oraz poprawę jakości usług oferowanych przez lecznice stale wzrasta liczba pacjentów geriatrycznych, u których poza chorobami narządowymi występują zmiany behawioralne towarzyszące procesowi starzenia. Do najczęstszych przyczyn kierowania do poradni behawioralnej psów w podeszłym wieku należą: lęk separacyjny, zachowania agresywne, kompulsywne, zaburzenia poznawcze, fobie, uogólniona lękliwość, załatwianie potrzeb fizjologicznych w domu oraz nadmierna wokalizacja (35).
Summary
Causes of cognitive impairment in old dogs
Elderly pet dogs exhibit multiple behavioural or cognitive problems, such as separation anxiety, aggression, compulsive behaviour, phobias, changes in sleep-wake cycle or loss of housetraining. In some affected pet dogs, changes in behaviour may be due to the presence of systemic, non-neurological disease, e.g. hypothyroidism, kidney or liver failure. However, in numerous cases, the behavioural or cognitive dysfunction is due to brain pathology. Mechanisms such as oxidative stress, Aβ accumulation, hyperphosphorylation of the tau protein or cholinergic deficits, are likely contributing factors in early cognitive impairment in dogs.
Key words: dogs, ageing, cognition, brain pathology
Do chorób znacznie wpływających na zachowanie starych zwierząt należy zaliczyć zmiany zwyrodnieniowe mózgu, których efekty są często określane wspólnym mianem zespołu zaburzeń poznawczych – Cognitive Dysfunction Syndrome (CDS) (42). Zastosowanie terminu „zaburzenia poznawcze” opiera się na założeniu, że odzwierciedlają one zmiany neuronalne, zmiany stężenia neuroprzekaźników, zmiany metaboliczne, naczyniowo-mózgowe lub biochemiczne, które zachodzą w mózgu i nie są wynikiem zaburzeń w innych narządach (62). Trzeba jednak wziąć pod uwagę, że sytuacja, w której pacjent geriatryczny nie cierpi na żadną chorobę układową, należy do rzadkości. Dlatego niezwykle istotna jest umiejętność rozpoznania, czy dana choroba narządowa wpływa na zachowania poznawcze, czy nie (ryc. 1). W tym miejscu warto zaznaczyć, że u starych psów dochodzi do rozwoju ponad 400 chorób fenotypowo odpowiadających chorobom ludzi w podeszłym wieku (66).
Zmiany zwyrodnieniowe mózgu
W mózgach starych psów, u których rozpoznano CDS, obecne są podobne zmiany jak w przypadku choroby Alzheimera u ludzi – odkładanie się złogów β-amyloidu w korze mózgowej, zmiany naczyniowe, odczynowa glejoza, zanik kory mózgowej i jąder podstawnyc...
Uszkodzenie tkanek i dysfunkcja narządów w amyloidozie może wynikać (28):
