Kaliciwirus kotów (FCV, Caliciviridae) oraz herpeswirus kotów typu 1 (FHV-1, Herpesviridae) odgrywają decydującą rolę w etiologii kataru kotów, który objawia się zapaleniem spojówek, błony śluzowej nosa, tchawicy, płuc oraz tworzeniem się pęcherzyków i owrzodzeń na błonie śluzowej jamy ustnej. Zakażenie często wikłają reowirusy, wirus syncytialny, wirus białaczki kotów i wirus parainfluenzy oraz Chlamydophila psittaci, Mycoplasma sp., Pasteurella sp., i Bordetella bronchiseptica. Najbardziej podatne na zakażenie przez FCV i FHV-1 są kocięta (6). W profilaktyce zaleca się szczepienia szczepionkami mono- lub poliwalentnymi. Skuteczność szczepień zależy od immunogenności szczepionek oraz od sprawności układu immunologicznego szczepionych zwierząt. Znajomość charakteru, nasilenia i czasu utrzymywania się poszczepiennej odpowiedzi immunologicznej stanowi podstawę do opracowania skutecznych szczepionek i warunkuje częstotliwość powtarzania szczepień.

Immunogenność FCV i FHV-1

Duża plastyczność genomu FCV i związana z nią zmienność struktury antygenowej, zjadliwości, tropizmu i immunogenności znajdują odbicie w różnych postaciach klinicznych choroby (17, 18). Przyczyną zmiany antygenowości szczepów FCV jest mutacja w 5’ HVR regionie E epitopu kapsydu wirusa (16). Stąd też duża liczba szczepów FCV wykazuje tylko częściowe pokrewieństwo antygenowe, co stwarza problem z doborem szczepów do produkcji szczepionek (15). O strukturze antygenowej i zjadliwości FHV-1 decydują glikoproteiny otoczki wirusa. Transkrypcja wirusa jest bardzo ograniczona w okresie jego latencji w neuronach komórek czuciowych nerwu trójdzielnego. Stres jest głównym czynnikiem aktywującym wirus, a wtórne zakażenia wirusowe i bakteryjne wpływają na cięższy przebieg choroby (13).