Torbiele tęczówki to struktury wypełnione klarownym płynem, na pierwszy rzut oka przypominające ciemne baloniki. Są to niebolesne zmiany, występujące jedno- lub obustronnie, pojedyncze albo mnogie. Najczęściej nie powodują żadnych objawów dyskomfortu. Jeśli osiągają duże rozmiary, mogą zostać zauważone przy okazji podstawowego badania klinicznego. Te o małych rozmiarach pozostają zazwyczaj niewykryte przez miesiące lub nawet lata, aż do momentu badania okulistycznego.

Torbiele wywodzą się z nabłonka barwnikowego tęczówki lub nabłonka ciała rzęskowego. Mogą pojawiać się pourazowo albo po przewlekłych zapaleniach błony naczyniowej, a u niektórych ras mają podłoże dziedziczne i mogą powodować poważne konsekwencje okulistyczne. Najczęściej zauważane są po uwolnieniu z miejsca powstania i opadnięciu na dno komory przedniej (ryc. 1). Zależnie od miejsca pochodzenia są ciemnymi bądź jaśniejszymi, a nawet pozbawionymi pigmentu (amelanotycznymi), okrągłymi lub owalnymi tworami o gładkim, wyraźnie odgraniczonym brzegu.

Rozpoznanie, diagnostyka różnicowa

Głównym problemem związanym z torbielami tęczówki jest ich podobieństwo do nowotworów gałki ocznej, z którymi są dość często mylone, zwłaszcza z czerniakami tęczówki (5, 6, 8, 12). Zmianom nowotworowym towarzyszą jednak inne objawy uszkodzenia gałki ocznej, takie jak wzrost ciśnienia śródgałkowego, zapalenie błony naczyniowej lub wylewy krwi do komór oka. Guzy nowotworowe mają też często nieregularny kształt i nie są wyraźnie odgraniczone od okolicznych tkanek (3, 7) (ryc. 2). W odróżnieniu od litych guzów nowotworowych torbiele tęczówki, z powodu jednowarstwowej, cienkiej ściany, przepuszczają promienie świetlne, co nadaje im ażurowy, delikatny wygląd (ryc. 3). Wyjątkowo zdarza się jednak, zwłaszcza u kotów i koni, że torbiele nie są tak wyraźnie przezierne (ryc. 4a i b).

W przypadkach wątpliwych badanie ultrasonograficzne gałki ocznej powinno ułatwić zróżnicowanie wypełnionej płynem torbieli od litej tkanki guza nowotworowego. Także nakłucie i zbadanie zawartości zmiany wydaje się dobrym rozwiązaniem diagnostycznym.

Cysty tęczówki często poruszają się swobodnie w komorze przedniej oka wraz z ruchami głowy zwierzęcia. Początkowo mogą też być przymocowane do brzegu źrenicznego (ryc. 5). Zmiany mnogie mają wtedy wygląd łańcuszka. Częściej widujemy jednak duże, pojedyncze torbiele, luźno pływające w komorze przedniej (ryc. 6). Bardzo rzadko mamy do czynienia z cystami w komorze tylnej. Są one trudne lub wręcz niemożliwe do stwierdzenia bez farmakologicznego rozszerzenia źrenicy.