Nużyca kotów to sporadycznie spotykana choroba, wywoływana przez roztocze z rodzaju Demodex. Dotychczas opisywano występowanie u kotów gatunków Demodex cati, Demodex gatoi oraz trzeciego gatunku, który jak dotąd nie został nazwany (2, 3, 5, 8, 9). Pasożyty te różnią się między sobą w zakresie morfologii, sposobu bytowania, a także warunków, w których doprowadzają do choroby.

Badania molekularne dowodzą, że D. cati i D. gatoi różnią się między sobą, przy czym D. cati jest bliżej spokrewniony z opisywanym u psów D. canis, a D. gatoi z D. brevis występującym u ludzi (3). Demodex gatoi jest mniejszy i bardziej krępy niż D. cati. Ma zdolność drążenia w skórze i łatwo przenosi się pomiędzy kotami (3, 5, 6, 7). Demodex cati występuje najczęściej (4, 7, 8, 11). Stanowi naturalną florę skóry kota, a chorobę wywołuje dopiero w stanach immunosupresji. Opisywano przypadki nużycy spowodowanej D. cati między innymi u kotów z cukrzycą, hiperadrenokortycyzmem, zakażeniami FIV lub FeLV, przewlekłą niewydolnością nerek, toczniem rumieniowatym albo toksoplazmozą (3, 4, 6, 7). Wystąpienie demodekozy może być związane z terapią immunosupresyjną, na przykład wziewnymi glikokortykosteroidami w leczeniu astmy kotów (2, 4).

Objawy kliniczne

Zarażenia D. gatoi związane są zwykle ze świądem, wyłysieniami, łuszczeniem skóry oraz rumieniem. Zmiany mogą dotyczyć każdej lokalizacji na ciele, a zwłaszcza brzucha, wewnętrznej powierzchni ud, boków ciała, kończyn piersiowych (1, 5, 6). Ze względu na silny świąd towarzyszący inwazji koty intensywnie wylizują obszary ciała, do których mogą dosięgnąć. Demodex gatoi bytuje w warstwie rogowej skóry, jest zatem łatwo usuwany podczas wylizywania się przez koty (1). Jak wspomniano, może być także łatwo przenoszony z jednego osobnika na drugiego, co jest charakterystyczne dla zarażenia tym gatunkiem.

Demodex cati występuje w mieszkach włosowych, gruczołach i przewodach łojowych. W stanach obniżonej odporności żywiciela wywołuje zapalenie mieszków włosowych. Choroba może przebiegać różnie, zwykle jednak opisywane są: łojotok, zaskórniki, grudki, łuski, strupy i wyłysienia. Zmiany zazwyczaj zlokalizowane są na skórze twarzy, głowy, karku. Może wystąpić także woszczynowe zapalenie zewnętrznych przewodów słuchowych (1, 3, 4, 6).

Rozpoznanie

W przypadku podejrzenia zarażenia D. gatoi należy wykonać zeskrobiny powierzchowne skóry i ocenić uzyskany preparat pod mikroskopem. Zaleca się pobranie materiału z kilku miejsc objętych zmianami klinicznymi, a także uwzględnienie obszarów bez wył...