Grzybica worków powietrznych u koni to temat jednocześnie rzadko poruszany i trudny. Reakcja na leczenie farmakologiczne jest z reguły powolna i bywa mało satysfakcjonująca, ale często to jedyny możliwy sposób leczenia. Zabieg chirurgiczny polegający na embolizacji zajętej tętnicy za pomocą specjalnych spiral nie należy do standardowej oferty klinik w Polsce. Ponadto u pacjentów na każdym etapie leczenia należy brać pod uwagę ryzyko gwałtownego krwotoku, mogące doprowadzić do śmierci zwierzęcia.

Wstęp

Grzybica worków powietrznych (ang. guttural pouch mycosis, GPM) jest stosunkowo rzadko diagnozowaną jednostką chorobową górnych dróg oddechowych u koni, może jednak skutkować śmiercią nawet połowy nieleczonych zwierząt (5, 23). Przyczynę zgonu stanowi najczęściej gwałtowny krwotok spowodowany uszkodzeniem jednej z tętnic w ścianie worka powietrznego lub w pojedynczych przypadkach zachłystowe zapalenie płuc ze względu na upośledzenie czynności gardła (18). Etiologia nadal nie jest do końca poznana. Wcześniej sugerowano, że zakażenie grzybicze, głównie na tle Aspergillus spp. (okazjonalnie Candida, Fusarium, Trichosporon, Acremonium, Rhodotorula), może występować wtórnie do tętniaka zajętego naczynia (27). Jednakże w wielu badanych populacjach u większości koni z GPM podczas endoskopii nie obserwowano tętniakowego rozszerzenia (15, 33). Bardziej prawdopodobna wydaje się więc teoria dotycząca specyficznego mikroklimatu panującego w workach powietrznych, który sprzyja rozwojowi grzybów (15, 27). Ponadto główne naczynia mogą w obrazie endoskopowym układać się w sposób sugerujący obecność rozszerzenia, co jest jedynie złudzeniem optycznym i może prowadzić do nieprawidłowego rozpoznania.

Obraz kliniczny może być zróżnicowany w zależności od stopnia uszkodzenia nerwów i(lub) ściany poszczególnych naczyń, jednym z najczęściej spotykanych objawów jest jednak krwawienie z nozdrzy (ryc. 1) lub wypływ o innym charakterze (ryc. 2) (19, 20, 38). Ocenia się, że w niektórych populacjach nawet do 10% koni z wypływem z nozdrzy może cierpieć z powodu grzybicy worków powietrznych (9, 30). Krwawienie powinno być zawsze traktowane jako poważny objaw, który może doprowadzić do stanu zagrażającego życiu. Źródłem krwotoku jest zwykle przerwanie ciągłości tętnicy szyjnej wewnętrznej (arteria carotis interna, ang. internal carotid artery, ICA), ale udokumentowano również pęknięcie tętnicy szyjnej zewnętrznej (arteria carotis externa, ang. external carotid artery, ECA) oraz szczękowej (arteria maxillaris, ang. maxillaris artery, MA) (5, 20).