U zwierząt towarzyszących niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) i leki opioidowe są najczęściej stosowanymi środkami w leczeniu bólu. Obie grupy obarczone są jednak działaniami niepożądanymi, zwłaszcza w długoterminowym stosowaniu. Przykładem są inhibitory cyklooksygenazy (COX). Poszukiwanie nowych szlaków terapeutycznych, wykluczających na przykład hamowanie aktywności COX bądź łączących kilka różnych mechanizmów przeciwbólowych, może zatem umożliwić opracowanie atypowych środków przeciwbólowych. Mogłyby one hamować powstawanie prozapalnych i pronocyceptywnych prostanoidów i kinin albo blokować receptory odpowiedzialne za przewodzenie bólu (m.in. opioidowe µ i δ, α2-adrenergiczne, GABA_B, serotoninowe 5-HT3 i 5-HT2, NMDA, AMPA, receptory NK-1 dla substancji P czy inne niepoznane), a zarazem nie być obarczone szeregiem działań niepożądanych.

Badania farmakokinetyczne są jednym z pierwszych kroków w przedklinicznej ocenie leku. Poprzez badanie zmian stężenia leku i jego metabolitów w płynach ustrojowych, tkankach i wydalinach możemy poznać losy danej substancji w ustroju oraz wyznaczyć dla niej parametry farmakokinetyczne (2, 9, 23).

Pacjenci weterynaryjni wydają się bardziej odpowiednimi modelami zwierzęcymi dla ludzi niż wiele zwierząt laboratoryjnych, które mogą mieć całkiem inne profile lekooporności niż człowiek (8). Z drugiej jednak strony ekstrapolacja dawki z ludzi na zwierzęta, a nawet pomiędzy różnymi gatunkami zwierząt jest niepoprawna, ponieważ w farmakokinetyce leków wykazano wiele różnic gatunkowych. Przykładowo diametralne różnice napotkano w profilach farmakokinetycznych psów i kotów po podaniu takich leków przeciwbólowych jak tramadol, tapentadol czy flupirtyna (7, 13, 3, 4). Szereg opisanych działań niepożądanych może być zatem związanych właśnie z nieodpowiednim dostosowaniem dawki dla danego gatunku, a nawet samej drogi podania, która zmienia kinetykę leku, a następnie modyfikuje efekt końcowy działania i poziom skuteczności leczenia. Co więcej, producenci często nie informują o tym, czy leki należy podawać na czczo, czy po karmieniu, co też może bezpośrednio wpływać na skuteczność leczenia bólu (11). Wybór leku przeciwbólowego dla zwierzęcia zależy od choroby, nieszkodliwości i skuteczności leku, a także od łatwości podawania go przez właściciela i aspektu ekonomicznego.

Innowacyjny grapiprant a profil badań w farmakologii weterynaryjnej

W ciągu ostatnich lat zachęcającymi wynikami we wstępnych badaniach weterynaryjnych charakteryzują się głównie dwie klasy substancji przeciwbólowych. Są to rozpuszczalne inhibitory epoksydowe (12) i pipranty – nowa klasa farmaceutyków będących ant...