Zapalenie macicy, podobnie jak w przypadku innych narządów, może przybierać różne formy kliniczne. Zapalenie ostre jest charakterystyczne dla wczesnego okresu poporodowego i występuje jako gorączkowa choroba z posokowato-ropnym wyciekiem z pochwy. Z kolei zespół zapalenia błony śluzowej macicy/ropomacicza (EPC, endometritis-pyometra complex) jest definiowany jako bakteryjna choroba macicy przebiegająca z naciekiem komórek zapalnych, przy czym proces chorobowy może objąć wszystkie warstwy narządu.

Predylekcyjnym okresem jest schyłkowa faza dioestrus, gdyż wydzielany w tej fazie cyklu progesteron powoduje przebudowę błony śluzowej macicy i stymuluje wydzielniczość jej gruczołów, odgrywa więc kluczową rolę w utrwaleniu wstępującego od strony pochwy zakażenia bakteryjnego. W jamie narządu powstaje wysięk zapalny/ropa i rozwijają się różne objawy miejscowe i ogólne (7, 10, 20). Czasem zapalenie jest poprzedzone zmianami zwyrodnieniowymi pod postacią torbielowatego rozrostu błony śluzowej macicy (CEH, cystic endometrial hyperplasia). Przez pewien czas panował pogląd, że są to etapy patogenezy tej samej choroby macicy, stąd nazywano je wspólnym mianem zespołu CEH/P (CEH/pyometra). Współcześnie są one traktowane jako odrębne jednostki chorobowe, które mogą występować oddzielnie lub łącznie. Stan, gdy ropa gromadzi się w jamie macicy, jest formą zapalenia nazywaną ropomaciczem (pyometra). Przedmiotem tego artykułu jest zespół EPC jako najczęstsza choroba macicy u małych zwierząt.

Krok 1. Pacjent pojawia się w lecznicy

Suka/kotka zostaje doprowadzona do placówki weterynaryjnej z trzech głównych powodów występujących łącznie lub oddzielnie. Są nimi:

1. wyciek z dróg rodnych
2. zmiany w stanie ogólnym, takie jak osłabienie, pogorszenie lub utrata apetytu, wymioty, powiększenie obrysu brzucha, chudnięcie, polidypsja/poliuria
3. badanie w kierunku ciąży w przypadku krycia przed kilkoma tygodniami lub później, gdy minął termin spodziewanego porodu.

Krok 2. Podejrzenie EPC

Wyciek z dróg rodnych jest jednym z najczęstszych objawów zapalenia macicy, chociaż nie zawsze obecnym. Może on występować stale, okresowo lub sporadycznie. Należy jednak odróżnić wypływ patologiczny od fizjologicznego. Jest to szczególnie istotne u zwierząt o nieznanym pochodzeniu i historii (na przykład w schronisku). Kwalifikując zwierzę jako podejrzane o EPC, trzeba wcześniej wykluczyć cieczkę (wyciek krwisty), okres poporodowy (wyciek krwisty, przy czym w pierwszej dobie po porodzie może być z domieszką czarno-zieloną) oraz fazę dioestrus, podczas której może pojawić się skąpy, krótkotrwały wypływ śluzowo-ropny bez patologicznych zmian w macicy. Przy stwierdzeniu wycieku chorobowego kolejnym krokiem jest ustalenie jego pochodzenia.