Badanie radiologiczne stanowi nieodłączną część procesu diagnostycznego u koni z kulawizną, jak również badania towarzyszącego transakcjom kupna-sprzedaży, gdzie z założenia mamy do czynienia ze zwierzętami zdrowymi. Coraz większym wyzwaniem dla lekarzy weterynarii staje się określenie, czy obserwowane zmiany radiologiczne są istotne klinicznie, a co za tym idzie, oszacowanie ryzyka wystąpienia kulawizny u koni bezobjawowych. Radiogramy okolicy pęcinowej należą do podstawowego kompleksowego zestawu zdjęć rentgenowskich. Do najczęściej stwierdzanych zmian w tej okolicy mogących nie dawać objawów kulawizny należą zwyrodnienia okołostawowe, osteochondroza (OCD), zmiany w więzadłach oraz torbiele.

Wstęp

Badanie radiologiczne układu kostnego umożliwia stwierdzenie, czy dany proces jest pierwotny, czy też wtórny, pozwala też na ocenę zaawansowanych zmian w tkankach miękkich, takich jak zwapnienia albo desmopatie insercyjne. Desmopatie insercyjne to zmiany patologiczne w obrębie przyczepów początkowych i końcowych ścięgien, więzadeł oraz torebek stawowych. Obecnie możemy używać coraz lepszego sprzętu, który pozwala na wykonywanie zdjęć rentgenowskich bardzo wysokiej jakości, zarejestrowanie nawet trudno zauważalnych zmian i ustalenie trafnego rozpoznania. Wiąże się to jednak również z trudnością w oszacowaniu ryzyka kulawizny w przypadku niewielkich zaburzeń (1-4, 15).

Dla każdego stawu opisano zestaw projekcji umożliwiających zobrazowanie danej struktury anatomicznej. Niezwykle istotna jest ocena elementów układu kostnego z wielu perspektyw, szczególnie w przypadku struktur złożonych, gdzie obserwuje się efekt nakładania się poszczególnych warstw, co uniemożliwia analizę tylko w jednej projekcji. Jednym ze stawów wymagających kilku zdjęć rentgenowskich jest właśnie staw pęcinowy (1, 5, 6).

Staw pęcinowy jest stawem zawiasowym niezupełnym, w którym dochodzi do ruchów zginania i prostowania, a także ruchów obrotowych wokół osi długiej palca. Należy do grupy stawów o dużej ruchomości, dlatego nawet subtelne zmiany radiologiczne mogą być istotne klinicznie. Zbudowany jest z III kości śródręcza/śródstopia, kości pęcinowej stanowiącej pierwszy człon palca oraz trzeszczek pęcinowych (ryc. 1) (1, 11, 19). Aby wykonać prawidłowe zdjęcia rentgenowskie okolicy pęcinowej, trzeba pamiętać, aby kończyna była dokładnie oczyszczona z zabrudzeń, które na radiogramie mogą tworzyć artefakty. Pacjent powinien stać na równej powierzchni, obciążając wszystkie cztery kończyny w ten sam sposób, tak aby kości rysikowe były ułożone prostopadle do podłoża (6, 8, 19).