Rogówka jest najbardziej zewnętrzną warstwą przedniej części gałki ocznej, przez co jest w większym stopniu narażona na urazy mechaniczne niż jej głębiej położone struktury. Do najczęstszych uszkodzeń rogówki u zwierząt domowych należą owrzodzenia. Wysoką skuteczność w leczeniu owrzodzeń wykazują alogeniczne i auto­logiczne preparaty z surowicy krwi i osocza (3, 5, 7). Badania przeprowadzone w licznych zagranicznych ośrodkach uniwersyteckich dowodzą między innymi, że stosowanie surowicy w leczeniu powierzchownych ubytków rogówki daje lepsze rezultaty niż wykorzystanie osocza (9). Natomiast rogówka z głębokimi owrzodzeniami z tendencją do rozmiękania (keratomalacji) regeneruje się równie efektywnie zarówno pod wpływem surowicy, jak i osocza (3).

Wstęp

Rogówka stanowi przezroczystą przednią część zewnętrznej warstwy ściany gałki ocznej. Składa się z nabłonka przedniego, blaszki granicznej przedniej rogówki (błony Bowmana) – słabo wykształconej u świni i konia, a nieobecnej u psa i kota, istoty właściwej (zrębu rogówki), blaszki granicznej tylnej (błony Descemeta) oraz nabłonka tylnego. Grubość rogówki wykazuje dużą zmienność gatunkową i waha się od 0,5 do 0,9 mm.

Rogówkę cechuje brak unaczynienia i niezwykle duża liczba zakończeń nerwowych – 100/0,01 mm² (1). Z racji swojego położenia rogówka jest strukturą oka najbardziej narażoną na urazy. W przypadku różnej głębokości owrzodzeń sprawą priorytetową dla lekarza weterynarii jest zachowanie ciągłości rogówki oraz jej wygojenie z uzyskaniem jak najmniejszej blizny i możliwie najlepszej przezierności.

Surowica

Jednym z preparatów zalecanych w leczeniu owrzodzeń rogówki są krople zawierające alogeniczną lub autologiczną surowicę. Surowica to część osocza krwi pozbawiona fibrynogenu. Uzyskuje się ją poprzez odwirowanie skrzepłej krwi. Znajdujące się w niej antykoagulazy hamują aktywność enzymów proteolitycznych wydzielanych przez komórki bakteryjne oraz komórki własne, powodujących uszkodzenie struktur kolagenowych rogówki (2, 3). Wśród egzogennych źródeł enzymów proteolitycznych wskazuje się Pseudomonas spp., Staphylococcus spp. oraz Streptococcus spp., a także grzyby z rodzaju Aspergillus i Fusarium (10). Z kolei proteinazy pochodzenia endogennego można podzielić na metaloproteinazy macierzy (MMPS) i proteinazy serynowe (10). Źródła endogenne enzymów proteolitycznych to komórki nabłonka rogówki, jej zrębu, jak również komórki nacieku zapalnego, takie jak leukocyty i fibroblasty (11, 12). Innymi składnikami surowicy istotnymi dla procesów gojenia uszkodzeń rogówki są czynniki wzrostu, witamina A i kwas hialuronowy. Przyspieszają one gojenie nabłonka rogówki (2, 3).