Celem artykułu jest omówienie podejścia diagnostycznego do świądu u kotów. To najczęstszy problem dermatologiczny u tego gatunku. Niestety objaw ten jest typowy dla wielu chorób skóry, takich jak alergie, inwazje pasożytnicze. Aby ustalić prawdziwą przyczynę świądu, konieczny jest szczegółowy wywiad, badanie kliniczne i badania dodatkowe.

W dermatologii kotów używa się pojęć zespołów chorobowych. Ze względu na dominujące objawy u tego gatunku wyróżnia się m.in. choroby zapalno-świądowe, zespół eozynofilowy, prosówkowe zapalenie skóry, wyłysienia ekstensywne, dermatozy guzkowe, dermatozy strupiasto-złuszczające, zaburzenia pigmentacji. Taki podział kliniczny głównych chorób skóry kotów ułatwia postępowanie diagnostyczne. Każdy z wymienionych powyżej zespołów jest wieloczynnikowy i przyporządkowanie obrazu klinicznego choroby otwiera możliwość postępowania diagnostycznego zgodnie z algorytmem diagnostycznym opracowanym dla danych objawów.

Niniejszy artykuł poświęcony będzie pierwszemu z wymienionych powyżej problemów, czyli chorobom, dla których najistotniejszym objawem klinicznym jest świąd. Świąd jako objaw chorobowy stanowi jedną z najczęstszych przyczyn konsultacji dermatologicznych w przypadku kotów. Z punktu widzenia diagnostycznego definiowany jest on jako „nieprzyjemne uczucie zmuszające do drapania”. Ze świądem związane jest pojęcie progu świądowego. Próg świądowy to typowa i charakterystyczna dla każdego osobnika wartość, po której przekroczeniu dochodzi do jego klinicznego ujawnienia. Poszczególne czynniki powodujące świąd mogą się nakładać. Mówimy wówczas o sumowaniu się efektów świądowych. Klinicznie może się to przekładać na sytuację, w której kot ma niewielkie objawy alergii pokarmowej niepowodującej przekroczenia progu świądowego. Jeżeli jednak dojdzie do rozwoju wtórnego zakażenia bakteryjnego albo grzybiczego (również stanowiącego przyczynę świądu), efekty świądowe tych dwóch chorób mogą się sumować i doprowadzić do sytuacji, w której świąd będzie powyżej progu, co ujawni się klinicznie.

Objaw stanowiący przedmiot niniejszego artykułu jest typowy dla licznych chorób skóry, które zbiorczo określane są w literaturze jako dermatozy zapalno-świądowe. Najistotniejszymi problemami, w których obecny jest świąd, są choroby o podłożu alergicznym (zgodnie z literaturą amerykańską stanowią one około 32% wszystkich problemów dermatologicznych u tego gatunku) i zdecydowana większość inwazji pasożytniczych (co najmniej 12% wszystkich chorób skóry u kotów). Ponadto objaw ten może występować również w innych chorobach skóry, takich jak choroby bakteryjne lub grzybice (27). W Polsce, opierając się na wynikach opublikowanych w 2013 roku, objaw ten także można śmiało określić jako najistotniejszy w dermatologii kotów (choroby alergiczne stanowiły 62,7% zaburzeń świądowych, pasożytnicze – 7,8%, a resztę dermatofitozy, malasezjoza oraz zakażenia bakteryjne).