Jak zostało przedstawione w części pierwszej (MW 4/2021), zapewnienie optymalnej, różnorodnej i zbilansowanej diety nie jest proste i wymaga niemało zachodu od opiekuna. W związku z tym duża liczba domowych królików i gryzoni narażona jest na błędy dietetyczne. Błędy te mogą być mniej lub bardziej szkodliwe, a ich skutki mogą ujawnić się na różnych etapach życia i nie zawsze są wiązane ze sposobem żywienia. Tymczasem zmiana warunków środowiskowych, w tym diety, to nie tylko istotny element leczenia najpowszechniejszych chorób, ale częstokroć także czynnik ograniczający ryzyko nawrotu w ujęciu długofalowym.

Choroba stomatologiczna

Skutki błędów dietetycznych w postaci rozwijającej się choroby stomatologicznej zostały już dość szeroko opisane w literaturze. Wykazano przede wszystkim szkodliwy wpływ karm typu mix, wynikający ze zjawiska „selective feeding”, czyli wybierania z karmy jedynie smacznych składników i niezjadania reszty (15), oraz nadmiaru fosforu w diecie przy jednoczesnym niedoborze wapnia (10-12).

W przebiegu choroby dochodzi do tzw. przerostu wstecznego wierzchołków zębów oraz przerostu i wychylania koron klinicznych (część zęba wystająca ponad linię dziąsła) do wnętrza jamy ustnej. Przerosty wierzchołków prowadzą do deformacji kości zębodołów (co może być wyczuwalne palpacyjnie jako zgrubienia krawędzi żuchwy), a zaburzenia wzrostu koron odpowiadają za niezgodność (inkongruencję) zgryzu poprzez zmianę fizjologicznej pozycji i wysokości poszczególnych zębów, a dalej całych arkad. Postęp choroby stomatologicznej łączy się ze zmianą struktury zębów, ich ustawienia, a także ze zmianami strukturalnymi wyrostków zębodołowych oraz okolicznych tkanek miękkich (18). Z czasem wzrasta ryzyko powikłań w postaci zakażeń okołozębowych, w tym choroby periodontycznej oraz ropni odontogennych.

Stadia choroby stomatologicznej i ich wpływ na pobieranie pokarmu

Wszystkie te procesy związane są ze zmniejszeniem efektywności pobierania i przeżuwania pokarmów oraz stałym lub okresowym dyskomfortem/bólem. U takich pacjentów niemożliwe jest żywienie wysokowłóknistym pokarmem (siano, zielenina), który jest po prostu za twardy. W miarę postępu choroby wzrasta udział warzyw, owoców oraz karmy ekstrudowanej lub granulatów w diecie. A to z kolei powoduje dalsze postępowanie zmian. Powstaje błędne koło, w którym zmiany stomatologiczne napędzają rozwój kolejnych i tak dalej. W praktyce można rozróżnić kilka stadiów choroby stomatologicznej, które mają różny wpływ na możliwości pobierania pokarmu.