Hodowla psów w ostatnim czasie staje się coraz bardziej opłacalna, a co za tym idzie, wymagania hodowców rosną, wymuszając na lekarzach weterynarii jeszcze większy profesjonalizm i szeroki zakres wiedzy na temat fizjologii rozrodu psów. Jak wiadomo, m.in. nieprawidłowe wyznaczanie dni płodnych u suki skutkuje obniżeniem parametrów reprodukcyjnych, takich jak płodność i plenność, zwłaszcza w przypadku jednorazowej inseminacji nasieniem konserwowanym lub o niskiej jakości.

Sukces reprodukcyjny suki jest w dużym stopniu warunkowany zmianami zachodzącymi w jajnikach w okresie okołoowulacyjnym, ale także przejściem do fazy diestrus cyklu rujowego. Istotna w tych procesach jest rola progesteronu. Bywa, że wiedza o wartościach stężeń progesteronu u suk w rui lub poza nią nie jest w pełni wykorzystywana. Oznaczeń tego hormonu dokonuje się za rzadko, najczęściej tylko w okresie cieczki, co nie pozwala na właściwe analizowanie wszystkich uzyskanych informacji. Istotne są również pomyłki interpretacyjne.

Progesteron – rola w cyklu i nie tylko

Progesteron (P4) jest steroidowym hormonem jajnikowym, niezbędnym w procesie zapoczątkowania i utrzymania ciąży, rozwoju gruczołu mlekowego oraz wyrażania zachowań rozrodczych u ssaków (12, 14). W organizmie suki P4 działa poprzez odpowiednie receptory zlokalizowane m.in. w macicy, gruczołach sutkowych, ośrodkowym układzie nerwowym (1). Jego wysokie stężenie w osoczu w okresie okołoowulacyjnym u suk spełnia istotną rolę zarówno w dojrzewaniu gamet, jak i dalej w procesie zapłodnienia, wpływając na wznowienie mejozy oocytów oraz transport plemników przez cieśń jajowodu (1, 2, 16). Poprzez regulowanie skurczów warstwy mięśniowej jajowodu i ruchu rzęsek w nabłonku jajowodu, P4 zaangażowany jest również w transport oocytów i zarodków, a następnie w rozwój endometrium umożliwiający implantację zapłodnionego jaja, a także w hamowanie nadmiernego rozrostu endometrium pod wpływem działania estrogenów (1, 14, 16).

Progesteron jest u suki hormonem niezbędnym do utrzymania ciąży przez cały okres jej trwania, a jego jedynym źródłem jest ciałko żółte (5). Ponadto działa synergistycznie z estrogenami na gruczoł sutkowy, pobudzając wzrost komórek gruczołowych i nabłonka przewodów oraz uczestnicząc w ekspresji receptorów niezbędnych w laktacji (12, 14). Hamuje również syntezę receptorów oksytocyny, przez co zmniejsza wrażliwość macicy na oksytocynę (blok progesteronowy), zmniejsza kurczliwość mięśniówki ciężarnej macicy, hamuje odpowiedź immunologiczną matki na antygeny płodu, jest substratem do produkcji kortykosteroidów i mineralokortykoidów płodu oraz hamuje powstawanie prostaglandyn (12, 14).