Ból jest zjawiskiem o odczuciu negatywnym, występującym w całym ożywionym świecie roślin, zwierząt i ludzi. Ma bardzo różne źródła pochodzenia, stąd też wyróżnia się szereg jego rodzajów (1). Zgodnie z aktualnie obowiązującą nomenklaturą Komitetu Taksonomicznego Międzynarodowego Stowarzyszenia Badań nad Bólem (International Association for the Study of Pain – IASP) ból definiuje się jako nieprzyjemne doznanie i emocjonalne doświadczenie, które jest związane lub wydaje się, że jest związane z aktualnym albo potencjalnym uszkodzeniem tkanek (2, 3). Wśród innych rodzajów bólu u ludzi i u zwierząt wymienia się ból neuropatyczny (4). Celem niniejszego opracowania jest wskazanie przyczyn, rodzajów, objawów towarzyszących oraz terapii bólu neuropatycznego z uwzględnieniem jego patomechanizmów u psów i kotów.

Czym jest ból neuropatyczny

Ból neuropatyczny to rodzaj bólu przewlekłego powodowanego przez pierwotną zmianę (uszkodzenie) lub zaburzenie somatosensorycznej części ośrodkowego układu nerwowego (OUN), obwodowego układu nerwowego (ObUN) albo układu współczulnego (AUN). Ból neuropatyczny jest nieprawidłową reakcją bólową. Często nie jest objawem choroby, lecz procesem chorobowym samym w sobie. Stanowi następstwo zmian, które zaszły w drogach przewodzenia bólu powodowanego przez pierwotną przyczynę. Spowodowany jest urazem lub chorobą korzeni nerwowych, pourazowym wyrwaniem splotów nerwowych, uszkodzeniem rdzenia kręgowego albo regionów mózgu, które są zaangażowane w odbiór (przyjmowanie), przewodzenie (przekaźnictwo) i interpretowanie bodźców bólowych (noxa).

Do wystąpienia bólu neuropatycznego przyczyniają się zarówno zmiany fizyczne, jak i chemiczne w obrębie nerwów rdzeniowych, które przewodzą czucie bólu. Zmiany te obejmują m.in. zwiększone stężenia substancji chemicznych powodujących ból, wzrost gęstości receptorów, które przekazują sygnały między nerwami, zaburzenie równowagi między sygnałami bólu dochodzącymi do mózgu a tłumieniem tych sygnałów przez struktury mózgu. Poza tym nerwy, które w warunkach homeostazy nie przewodzą sygnałów bólowych (nocyceptywnych), zaczynają transmitować te sygnały (2). Badanie neurobiologicznych mechanizmów bólu neuropatycznego jest domeną nauki, w której doświadczenia człowieka są wykorzystywane do prac nad poprawą zdrowia zwierząt.

Objawy bólu neuropatycznego

Allodynia to ból wywodzący się z nieuszkodzonych tkanek, niepowodowany żadnym szkodliwym bodźcem niebólowym (allodynia dotykowa). Ma miejsce w przypadku nadmiernej reakcji zwierzęcia na normalny dotyk w nieuszkodzonym miejscu, odległym od pierwotn...