Wśród patologicznych zmian języka można wyróżnić zmiany powstałe w wyniku zakażenia, uszkodzeń związanych z przemianami metabolicznymi, owrzodzeń, urazów, w tym urazów mechanicznych, chemicznych, porażenia prądem. Niniejszy artykuł ma na celu przybliżenie Czytelnikowi obrazu i patogenezy najczęstszych nienowotworowych zmian, które możemy zdiagnozować w jamie ustnej.

Wstęp

W medycynie weterynaryjnej niewiele czasu poświęca się na badanie kliniczne języka. O ile większość lekarzy zwraca uwagę na ból zębów czy krwawienie z dziąseł, o tyle zmiany w obrębie języka często bywają lekceważone. Prawdopodobnie wynika to z trudności, jakich może przysporzyć dokładne badanie tego narządu bez znieczulenia. Zarówno u psów, jak i u kotów (a także innych gatunków zwierząt) język pełni wiele złożonych funkcji. Obejmują one pobieranie wody i pokarmu, mieszanie pokarmu w trakcie procesu żucia, przesuwanie kęsów do gardła, ssanie, rozpoznawanie smaków, termoregulację, oczyszczanie okrywy włosowej i wiele innych. Bezzębne zwierzęta bardzo dobrze dostosowują pobieranie pokarmu do braku zębów. Zaburzenia funkcji języka mogą jednak znacząco wpłynąć na zdrowie zwierzęcia i jakość jego życia, a jego brak lub choroba uniemożliwiająca poruszanie językiem mogą okazać się dla psów i kotów śmiertelne (1).

Budowa języka

Język jest ruchomym narządem znajdującym się w jamie ustnej. Służy do przesuwania pokarmu w trakcie żucia i połykania, odbiera bodźce smakowe, dotykowe, bólowe i termiczne. Zbudowany jest głównie z mięśni szkieletowych pokrytych błoną śluzową. Jego działanie jest kontrolowane przez mięśnie zewnętrzne i wewnętrzne języka. Mięsień wewnętrzny języka (m. lingualis proprius) składa się z włókien podłużnych, poprzecznych i prostopadłych. Dzięki nim język może przybierać różne kształty, tworzyć wpuklenia i wypukłości umożliwiające pobieranie pokarmu i ochraniające zęby. Zewnętrzne mięśnie języka to mięsień rylcowo-językowy (m. styloglossus), mięsień gnykowo-językowy (m. hyoglossus) oraz mięsień bródkowo-językowy (m. genioglossus). Odpowiadają one za ruchy cofania, uciskania, wystawiania i przygniatania przez język.

Język jest unerwiony przez pięć nerwów czaszkowych – ruchowo przez nerw podjęzykowy (n. hypoglossus, XII), czuciowo przez gałąź nerwu trójdzielnego (n. trigeminus, ramus mandibularis), nerw pośredni (n. intermedius, VII), nerw językowo-gardłowy (n. glossopharyngeus, IX) i nerw błędny (n. vagus, X). Wyróżnia się wierzchołek, trzon i korzeń języka. Każda z tych części ma przekrój poprzeczny o innym kształcie. Wierzchołek języka ma połączenie z dnem jamy ustnej za pomocą wędzidełka języka (frenulum linguae).