Badanie moczu bydła pozwala na rozpoznanie chorób związanych nie tylko z układem moczowo-płciowym, ale również szeregu zaburzeń metabolicznych (ketoza, cukrzyca) oraz nieprawidłowości w funkcjonowaniu wątroby. Mimo że badanie to jest niezwykle użyteczne i powszechnie dostępne, jest równocześnie jednym z najrzadziej wykonywanych testów w terenowej praktyce lekarza weterynarii. W niniejszym artykule zostaną przedstawione informacje dotyczące wykorzystania testów paskowych do analizy moczu bydła z uwzględnieniem metod pobierania moczu, wykonania oznaczenia, interpretacji uzyskanych wyników oraz ograniczeń metody.

W ciągu ostatnich kilkunastu lat obserwuje się szybki rozwój technik analitycznych, dzięki czemu możliwe staje się samodzielne wykonywanie badań diagnostycznych, które dotychczas były przeprowadzane wyłącznie w specjalistycznych laboratoriach. Jest to szczególnie istotne w przypadku bydła, gdzie najbardziej pożądana jest diagnostyka „przy zwierzęciu”. Uzupełnia ona badanie kliniczne i w wielu przypadkach pozwala zarówno na ustalenie rozpoznania, jak i prognozowanie dalszego przebiegu choroby. Dodatkowo testy wykonywane przy zwierzęciu należą do najtańszych metod diagnostycznych.

Obecnie dzięki zastosowaniu testów paskowych do analizy moczu badanie to można łatwo wykonać w warunkach terenowych. Badanie jest tanie, szybkie i wygodne, nie wymaga transportu moczu do laboratorium i długiego oczekiwania na wynik. U bydła jest pomocne w rozpoznaniu chorób nerek i dróg moczowo-płciowych (białko, ciężar właściwy, wartość pH), zaburzeń metabolicznych (glukoza, ciała ketonowe), rozpadu erytrocytów lub mięśni (produkty przemian ich barwników) i chorób wątroby (bilirubina, urobilinogen) (1). Ponieważ mocz jest zagęszczany, niektóre substancje łatwiej wykryć w moczu niż we krwi, co jest dodatkową zaletą tego badania.

Pobieranie materiału, przechowywanie

Mocz oddawany spontanicznie, szczególnie zaś jego środkowy strumień, stanowi wystarczający materiał do badania ogólnego moczu. U krów mikcję można stymulować poprzez drażnienie okolicy sromu dłonią lub słomą (12). Czynność ta zazwyczaj pozwala na uzyskanie odpowiedniej ilości materiału do badania. Gdy ta metoda zawodzi, próbkę moczu można pobrać po podaniu leku moczopędnego, na przykład furosemidu. Procedura polega na wstrzyknięciu od 5 do 10 ml furosemidu dożylnie lub domięśniowo i odczekaniu około 10 minut – po tym czasie zwierzę oddaje mocz. Przed pobraniem moczu z wolnego strumienia wskazane jest oczyszczenie okolicy sromu z większych zanieczyszczeń mokrym ręcznikiem papierowym. Pozyskując materiał w ten sposób, należy liczyć się z zanieczyszczeniem próbki. Jest to możliwe zwłaszcza u krów po porodzie, gdy do moczu dostają się odchody poporodowe (lochia) lub wypływy towarzyszące zapaleniu macicy (ryc. 1). Bardziej inwazyjną metodą pozyskania moczu jest cewnikowanie, wymaga jednak wprawy oraz może wiązać się z rozwojem zapalenia pęcherza (7).