Przepuklina to zaburzenie anatomiczne – wrodzone albo nabyte – występujące w tkankach miękkich, czyli szczególnie dobrze dostępnych do badania ultrasonograficznego. Wyjątkiem jest tu przepuklina pierścienia włóknistego krążka międzykręgowego. Przepuklina w tkankach miękkich związana jest z przemieszczeniem narządów z ich prawidłowego miejsca do innej jamy ciała poprzez wrota, czyli otwór w ścianie jamy ciała, który może wynikać z wady wrodzonej lub być skutkiem urazu. W zależności od umiejscowienia oraz przyczyny, a także rozmiaru przepukliny ma ona różne znaczenie kliniczne.

Z klinicznego punktu widzenia szczególną grupę stanowią przepukliny o ostrym przebiegu, wynikające z niedawno przebytego urazu (na przykład wypadku komunikacyjnego). Często powikłane są uszkodzeniem przemieszczonych narządów, a czasem także zewnętrznych powłok ciała.

Ostra przepuklina pourazowa najczęściej związana jest z uszkodzeniem ściany jamy brzusznej lub przepony. Warto tu zaznaczyć, że w przypadkach pourazowych nie można przy badaniu ultrasonograficznym ograniczać się do oceny samej przepukliny, lecz należy skupić się przede wszystkim na ocenie stanu ogólnego pacjenta. Metoda ta często stosowana jest u zwierząt w stanie wstrząsu jako szybkie badanie obrazowe, tzw. FAST (od ang. Focused Assessment with Sonography in Trauma – celowane badanie USG po urazie). Nie ma wówczas możliwości dokładnej oceny zakresu uszkodzeń narządowych. Pełne rozpoznanie pozostawia się na czas, kiedy stan ogólny pacjenta będzie ustabilizowany.

Podczas badania zwierząt po urazach mechanicznych szczególną uwagę należy skupić także na ciągłości przepony. Przepuklina przeponowa niewielkiego stopnia może początkowo nie dawać wyraźnych objawów klinicznych, a przy braku objawów zewnętrznych może pozostać niezauważona. Przy podejrzeniu przepukliny pourazowej badania wymagają szczególnej ostrożności. Uszkodzona okolica jest wrażliwa, ucisk głowicy może potęgować ból, a w skrajnych przypadkach odnowić krwawienie.

Przy uszkodzeniu ściany jamy brzusznej klinicznie widoczna jest deformacja tkanek miękkich połączona z obrzękiem i zapaleniem wynikającym z urazu mechanicznego. Badanie ultrasonograficzne u pacjenta ustabilizowanego ma na celu ocenę zawartości deformacji, wykrycie, czy doszło do przepukliny, ocenę stanu ewentualnie przemieszczonych narządów oraz tych pozostałych w jamie brzusznej, a także sprawdzenie, czy nadal występuje krwawienie. Poza tym istotne jest określenie rozmiaru i umiejscowienia wrót przepukliny oraz ocena odprowadzalności narządów z worka przepuklinowego (ryc. 1, 2).