Giardia intestinalis to powszechnie występujący pasożyt przewodu pokarmowego, będący przyczyną ostrych lub przewlekłych biegunek u ludzi i zwierząt. Zarażenie Giardia wywołuje całą kaskadę odpowiedzi immunologicznej w błonie śluzowej jelit. W diagnostyce wykorzystuje się przede wszystkim techniki mikroskopowe lub szybkie testy diagnostyczne. Zwalczanie pasożyta bywa długotrwałe, a same inwazje często są nawracające. W zwalczaniu można stosować preparaty z różnych grup leków, a także wspomagać się probiotykami.

Pierwotniaki Giardia intestinalis (synonimy: G. duodenalis, G. lamblia) są najczęstszą przyczyną zarażeń przewodu pokarmowego ludzi oraz innych ssaków (1, 2). Źródło zarażenia stanowią inwazyjne cysty pierwotniaka obecne w środowisku, głównie w glebie oraz w wodzie. Pierwotniak został podzielony na osiem genogrup (genotypów), które określa się mianem zbiorów. Oznaczono je literami od A do H (1, 3, 4). U ludzi zarażenia powodują głównie pierwotniaki ze zbiorów A oraz B. Niemniej zdarzają się przypadki zarażeń ze zbiorów typowo odzwierzęcych, jak C, D i E (5, 6).

Do zarażenia dochodzi drogą pokarmową poprzez połknięcie inwazyjnych cyst. Pod wpływem działania enzymów trawiennych oraz kwasu solnego cysty już w żołądku zaczynają uwalniać ekscyzoity. Cysta ulega całkowitemu rozerwaniu w dwunastnicy z powodu gwałtownej zmiany pH z kwaśnego na zasadowe. Każdy ekscyzoit generuje powstanie czterech trofozoitów w dwóch cyklach podziału komórkowego (7). Trofozoity zasiedlają początkowy odcinek jelit, w tym dwunastnicę oraz jelito czcze. Niekiedy pierwotniaki zasiedlają przewody żółciowe, powodując ich zapalenie (8).

Wśród najczęściej opisywanych objawów giardiozy należy wymienić biegunkę, ból brzucha, wzdęcia, tłuszczowe stolce, utratę masy ciała oraz zaburzenia wchłaniania (1). Ze względu na to, że jeden gatunek pierwotniaka jest w stanie zarazić zarówno ludzi, jak i zwierzęta, a jednocześnie wywołać chorobę przewodu pokarmowego, Giardia intestinalis jest powszechnie uznanym pasożytem o potencjale zoonotycznym.

Pierwotniaki z rodzaju Giardia

Giardia intestinalis nie jest jedynym przedstawicielem w obrębie tego rodzaju. Obecnie znanych jest jeszcze sześć gatunków pierwotniaków z rodzaju Giardia, powodujących zarażenia u płazów (Giardia agilis Kunstler, 1882), gadów (Giardia varani Lavier, 1923), ptaków (Giardia ardeae Noller, 1920, Giardia psittaci Erlandsen and Bemrick, 1987), gryzoni (Giardia muris Benson, 1908) oraz piżmaków i norników (Giardia microti Benson, 1908) (1, 3).