Kanał przedsionkowo-komorowy to złożona wada wrodzona serca, rzadko diagnozowana u psów i nieco częściej u kotów. Zaliczamy ją do tzw. wad siniczych, powodujących niedotlenienie wskutek mieszania się krwi utlenowanej z nieutlenowaną w jamach serca. Metodą diagnostyczną z wyboru jest badanie echokardiograficzne. Zwierzęta z kanałem przedsionkowo-komorowym wykazują objawy wcześnie – często obserwowane są one już u szczeniąt i kociąt. Wada doprowadza do znaczącego pogorszenia jakości życia oraz istotnie ogranicza jego długość.

Patogeneza

Kanał przedsionkowo-komorowy to grupa złożonych wad wrodzonych serca, powstających wskutek nieprawidłowego rozwoju poduszeczek wsierdzia. Struktury te tworzą się na skutek ekspansji substancji galaretowatej w procesie embriogenezy, a w dalszym rozwoju stają się materiałem do powstania zastawek przedsionkowo-komorowych, półksiężycowatych oraz przegrody serca. Grzbietowa poduszeczka wsierdzia łączy się z przegrodą pierwotną, aby zamknąć otwór pierwotny w przegrodzie międzyprzedsionkowej. Poduszeczki grzbietowa i brzuszna zlewają się ze sobą, dzieląc wspólny kanał przedsionkowo-komorowy na dwa oddzielne – lewy i prawy (1). Badania na myszach pokazały, że przyczyną powstawania tej wady serca mogą być zaburzenia w procesie rozwoju mezenchymy – tkanki występującej w procesie rozwoju, odpowiadającej kompleksowi przegrody międzyprzedsionkowej (2, 3).

Klasyfikacja

Pojęcie „kanał przedsionkowo-komorowy” obejmuje zespół wad, które sprawiają, że zamiast dwóch połączeń przedsionkowo-komorowych istnieje jedno wspólne. W zależności od stopnia nasilenia zmian kanał taki można podzielić na kompletny, czyli całkowity, przejściowy (pośredni) lub niekompletny, czyli częściowy. Ten pierwszy obejmuje ubytek w przegrodzie międzyprzedsionkowej typu otworu pierwotnego (ostium primum), ubytek w przegrodzie międzykomorowej (najczęściej tzw. wysoki, znajdujący się tuż poniżej zastawek dwudzielnej i trójdzielnej) oraz nieprawidłowe wykształcenie zastawek przedsionkowo-komorowych w postaci jednej zastawki składającej się z pięciu płatków. Ten typ wady opisano jedynie u kotów. U psów udokumentowano występowanie kanału w postaci niekompletnej, obejmującej duży ubytek w przegrodzie międzyprzedsionkowej typu otworu pierwotnego oraz nieprawidłowości w budowie zastawki dwudzielnej – płatek przedni zastawki podzielony jest na dwa, co doprowadza do obecności trzech płatków zastawki mitralnej (3). Kanał przejściowy jest formą pośrednią pomiędzy kanałem całkowitym i częściowym (4). Przy częściowym kanale zastawki dwudzielna i trójdzielna zlokalizowane są na tej samej wysokości (5).