Małe ssaki, czyli zajęczaki i gryzonie, to coraz popularniejsze gatunki wśród zwierząt towarzyszących. Fizjologia przedstawicieli tych dwóch rzędów zdecydowanie się różni. Rutynowe zabiegi chirurgiczne wykonywane u małych ssaków to kastracja i owariohisterektomia. Stosuje się u nich powszechnie znane anestetyki i analgetyki, dawki na kilogram masy ciała są jednak znacznie wyższe. Dużo trudniej uzyskać u nich dostęp dożylny albo poddać je intubacji.

Wstęp

Małe ssaki w ostatnich latach stały się bardzo popularne jako zwierzęta towarzyszące. Ich fizjologia i funkcjonowanie są zdecydowanie inne niż u psa czy kota. Ryzyko anestezjologiczne u małych ssaków jest dużo wyższe, więc zwierzęta te obciążone są wyższym prawdopodobieństwem śmiertelności okołooperacyjnej. Schematy postępowania anestetycznego są znacznie bardziej złożone i uwzględniają powyższe różnice. Stąd istnieją różne protokoły znieczuleń dla zajęczaków i gryzoni. Na potrzeby tego artykułu omawiane gatunki zostały podzielone na zajęczaki oraz drobne gryzonie (kawie domowe, szczury, chomiki, myszy, koszatniczki itp.). Warto zaznaczyć, że do tych rzędów nie zaliczają się mali mięsożercy, jak tchórzofretki bądź jeże.

Zabiegi chirurgiczne wykonywane rutynowo u powyższych gatunków to kastracja i owariohisterektomia. W przypadku samców wskazania obejmują problemy behawioralne, takie jak agresywność, znaczenie terenu, a także obecność samic w stadzie. Bardzo rzadko kastracja zalecana jest ze względów zdrowotnych. Zupełnie inna sytuacja jest w przypadku samic. U samic królika kastracja zazwyczaj ma podłoże zdrowotne. Samice predysponowane są do wielu chorób macicy, rzadziej listwy mlecznej. Dodatkowo aktywność hormonalna i gotowość do posiadania potomstwa powodują nadmierne gromadzenie się tłuszczu. Może to być przyczyną otyłości u tego gatunku. U kawii domowej często spotykamy się z policystycznymi jajnikami, rzadziej z chorobami macicy lub listwy mlecznej. Obecność cyst jajnikowych nie zawsze jest wskazaniem do pilnej interwencji chirurgicznej. Jeżeli ich rozmiary nie są duże, a kondycja zwierzęcia jest dobra, można zalecić regularne kontrole, w tym badanie ultrasonograficzne. U samic szczurów w wieku około roku obserwuje się tendencję do powstawania hormonalnie czynnych guzów listwy mlecznej, które maleją po kastracji.

Premedykacja

Niezależnie od gatunku bezpiecznymi lekami stosowanymi w premedykacji są medetomidyna lub deksmedetomidyna. Rozpiętość dawek jest dość duża (nawet do 35 µg/kg). Najczęściej stosowane dawki wymienionych alfa-2-agonistów wynoszą od 10 do 20 µg/kg u ...