Stany nagłe w onkologii małych zwierząt stanowią nieuniknioną część praktyki lekarza. Mogą one wynikać z obecności samego nowotworu, być zespołem paranowotworowym lub skutkiem stosowania chemioterapii. Ich szybkie rozpoznanie zwiększa szanse skutecznego leczenia albo postępowania paliatywnego.

Złamanie patologiczne przy nowotworach kości

Nowotworem kości najpowszechniej występującym u psów i najczęściej odpowiedzialnym za złamania patologiczne jest kostniakomięsak. Złamania patologiczne przy nowotworach kości powstają z powodu osłabienia struktury kości, co w rezultacie prowadzi do złamania spontanicznego lub po niewielkim urazie. U większości psów dochodzi wtedy do nagłego drastycznego nasilenia się kulawizny, ale niektóre psy nadal obarczają złamaną kończynę, szczególnie przy zaawansowanej chorobie zwyrodnieniowej stawów w pozostałych kończynach. Najczęstsza lokalizacja to kość udowa lub piszczelowa, ale złamanie patologiczne możliwe jest w każdej lokalizacji (ryc. 1, 2). Mogą je potwierdzić badania obrazowe, na przykład zdjęcie RTG.

Przy stosowaniu radioterapii paliatywnej – jednej z najskuteczniejszych metod ograniczania bólu onkologicznego – zwiększa się ryzyko złamania patologicznego. Wynika to z przeciwbólowego działania takiej terapii, co prowadzi do zwiększonej aktywności pacjenta i większego obarczania kości.

Leczeniem z wyboru jest niestety tylko amputacja.

Krwawienie z pękniętego guza śledziony

Zmiany w śledzionie często występują u psów, szczególnie starszych. U niektórych pacjentów rozpoznawane są przypadkowo podczas badań obrazowych, ale większe guzy mogą być wyczuwalne podczas omacywania jamy brzusznej zwierzęcia. Około połowy nowotworów śledziony ma charakter złośliwy. Najczęstszym z nich jest naczyniakomięsak. Niezłośliwe guzy też mogą osiągać duże rozmiary. Guzy śledziony, która jest narządem o bogatym ukrwieniu, po pęknięciu z reguły powodują krwawienie do jamy otrzewnej. Pacjenci z dużymi nowotworami w śledzionie często wykazują objawy dyskomfortu przez kilka dni/tygodni. Spowodowane jest to rozciąganiem torebki narządu, co może powodować ból przy omacywaniu jamy brzusznej.

Jeżeli u pacjenta występuje poszerzony zarys jamy brzusznej i blade błony śluzowe, należy wykluczyć obecność wolnego płynu w jamie brzusznej oraz ocenić narządy jamy brzusznej, przede wszystkim śledzionę. Przy krwotoku wewnętrznym najpierw trzeba ustabilizować pacjenta (płynoterapia, przetoczenie krwi). Leczeniem z wyboru jest przede wszystkim usunięcie śledziony (splenektomia). Jest to zabieg ratujący życie, przy zmianach niezłośliwych zapewniający całkowite wyleczenie. Ponadto pozwala na ustalenie rozpoznania histopatologicznego.