Zwyrodnieniowe mucynowe śródścienne zapalenie mieszków włosowych u kotów reprezentuje liczną grupę śródściennych zapaleń mieszków włosowych, w przebiegu których komórki zapalne naciekają ścianę mieszka włosowego, nie przechodząc jednak do jego światła. Wiodącymi objawami klinicznymi choroby są uogólnione łysienie i charakterystyczny obrzęk skóry okolicy twarzy. Co ważne, oprócz wymienionych objawów dermatologicznych u większości pacjentów obecne są objawy ogólne w postaci apatii, jadłowstrętu i utraty masy ciała. Mimo prawdopodobnego tła immunologicznego leczenie immunosupresyjne nie przynosi najczęściej zadowalającej poprawy. Zwyrodnieniowe mucynowe śródścienne zapalenie mieszków włosowych u kotów niewątpliwie należy uznać za dermatozę rzadką, nie oznacza to jednak, że nie możemy natknąć się na nią w praktyce.

Wstęp

Proces zapalny mieszków włosowych kojarzy nam się najczęściej z zapaleniem gronkowcowym, stanowiącym powszechne powikłanie innych dermatoz (zwłaszcza chorób alergicznych lub inwazji ektopasożytniczych). Proces zapalny ma wtedy charakter wtórny i z reguły współistnieje z równie silnie wyrażonymi zmianami zapalnymi toczącymi się w naskórku i przedziale okołonaczyniowym skóry właściwej. Tymczasem istnieją też dermatozy, w przebiegu których zapalenie mieszków włosowych ma charakter pierwotny. Powszechnie znanym przykładem takiej sytuacji jest tzw. łysienie plackowate, kiedy porównywane do roju pszczół limfocyty T naciekają wyłącznie cebulki włosów anagenowych. O wiele mniej znanym przykładem pierwotnych zapaleń mieszków włosowych jest tytułowe zwyrodnieniowe mucynowe śródścienne zapalenie mieszków (ang. degenerative mucinotic mural folliculitis, DMMF). DMMF bezsprzecznie należy uznać za chorobę niezmiernie rzadką. Mając zatem do czynienia z łysiejącym kotem, w pierwszym rzędzie powinniśmy zawsze brać pod uwagę najczęstsze przyczyny utraty włosów u kocich pacjentów (tj. dermatozy świądowe i dermatofitozę), a dopiero po ich wykluczeniu rozważać rozpoznanie DMMF.

Kiedy możemy mówić o zapaleniu mieszka włosowego?

W kontekście zwyrodnieniowego mucynowego zapalenia mieszków włosowych bardzo ważne jest prawidłowe zdefiniowanie pojęcia zapalenia mieszka włosowego. Trzeba podkreślić, że sama obecność nacieku zapalnego w najbliższym sąsiedztwie mieszków włosowych nie wystarcza, aby stan taki nazwać zapaleniem mieszków włosowych. W tym przypadku mówimy o zapaleniu okołomieszkowym, stanowiącym naturalną konsekwencję zapalenia okołonaczyniowego, czyli migracji komórek zapalnych z przedziału naczyniowego drobnych naczyń krwionośnych, licznie występujących na poziomie przydatków skóry. O zapaleniu mieszków włosowych możemy natomiast mówić w następujących trzech sytuacjach (ryc. 1):