Dermatofitozy to powierzchowne zakażenia skóry i jej wytworów wywołane przez grzyby mające zdolność do rozkładania keratyny. Grzyby te należą do kilku rodzajów. Za najważniejsze uznaje się te z rodzajów Microsporum, Trichophyton i Epidermophyton, przy czym dla zwierząt towarzyszących najistotniejsze są te pierwsze.

Obecnie obowiązuje nowa klasyfikacja dermatofitów, w której przykładowo grzyby dawnego gatunku Trichophyton mentagrophytes dzielone są na kilka gatunków, jak Arthroderma benhamiae, A. venbreuseghemii (teleomorfy – formy rozmnażające się płciowo), T. interdigitale (anamorfa – postać wegetatywna) (36). W przypadku dawnego M. gypseum wyróżnia się obecnie trzy odrębne gatunki – A. fulvum, A. gypseum oraz A. incurvatum. Na potrzeby niniejszego artykułu zastosowana zostanie tradycyjna klasyfikacja dermatofitów. Czytelnicy zainteresowani obecną klasyfikacją mogą znaleźć ją w amsterdamskiej deklaracji nomenklatury grzybów.

Ponadto do dermatofitów zalicza się również grzyby należące do rodzajów Lophophyton, Paraphyton, Nannizzia, Guarromyces, Ctenomyces. Są one jednak niezmiernie rzadko przyczyną zakażeń i nie będą omawiane w dalszej części artykułu.

Dermatofitozy należą do najbardziej rozpoznawalnych chorób i wiedza na temat ich występowania jest powszechna w świadomości właścicieli zwierząt. Nie są to jednak choroby skóry bardzo częste u zwierząt towarzyszących. Częstotliwość występowania dermatofitów nie jest dokładnie znana, ponieważ nie są to choroby podlegające obowiązkowi zgłaszania. Szacuje się, że przypadki dermatofitoz stanowią około 4% wszystkich pacjentów dermatologicznych w lecznicach zwierząt towarzyszących (16, 42). Według danych publikowanych w Polsce szacuje się, że dermatofitoza stanowi około 4% przypadków dermatologicznych u psów i ponad 11% u kotów (48).

Dermatofitozy są chorobami groźnymi dla właścicieli zwierząt. Szczególnie narażone na zakażenie są dzieci (poniżej 5. roku życia), osoby starsze (powyżej 65. roku życia) lub z immunosupresją z powodu chorób ogólnoustrojowych albo przyjmowania leków (na przykład osoby po przeszczepach bądź po splenektomii, zakażeni wirusem HIV, osoby chore na cukrzycę, nowotwory lub przewlekłą niewydolność nerek).

Do zakażenia dochodzi przez kontakt bezpośredni z zakażonymi osobnikami, a także z zakażonymi włosami i naskórkiem. Zakażenie drogą inną niż kontakt bezpośredni nie jest zbyt powszechne. Możliwe jest przykładowo po zastosowaniu narzędzi do pielęgnacji, na których znajdują się zakażone włosy (42). W przypadku M. canis głównym źródłem infekcji są koty, przy T. mentagophytes zakażone gryzonie, zakażeniu M. gypseum można natomiast ulec poprzez kontakt z glebą zanieczyszczoną zarodnikami.