Anomalie zębowe mogą dotyczyć liczby zębów, budowy anatomicznej (wielkości i/lub kształtu), budowy strukturalnej tkanek zmineralizowanych oraz barwy zębów. Nie występują często – stwierdza się je u 1-3% wszystkich osobników, dlatego mogą przysporzyć wielu problemów, zwłaszcza początkującym lekarzom zajmującym się stomatologią weterynaryjną. Nierozpoznane, mogą przyczyniać się do powstawania zgryzu urazowego, deformacji łuku zębowego oraz zaburzeń okluzji. Etiologia tego rodzaju zaburzeń w wielu przypadkach nie jest związana z czynnikami genetycznymi, ale z działaniem sił fizycznych na rozwijający się zawiązek zęba zarówno w życiu płodowym, jak i w okresie rozwojowym uzębienia stałego (1). Istotne wydaje się rozpoznawanie tych zaburzeń zaraz po wyrżnięciu się zębów oraz jak najszybsze przeciwdziałanie negatywnym skutkom ich obecności w jamie ustnej. W niniejszym artykule omówione zostały zaburzenia w budowie i kształcie koron zębów oraz sposoby postępowania w przypadku wykrycia tych anomalii.

Wstęp

Odontogeneza jest złożonym procesem fizjologicznym obejmującym ekspresję wielu genów i dwukierunkową sygnalizację między ektodermą a ektomezenchymą (2). Zęby formują się w kierunku koronowo-wierzchołkowym, co oznacza, że najpierw tworzona jest korona zęba, dopiero później kształtuje się korzeń. Biologiczne zasady i normy regulujące i wpływające na rozwój zębów są takie same dla zębów mlecznych i stałych. Gdy tylko tworzenie szkliwa jest zakończone, a korzenie rozwiną się do trzech czwartych swojej długości, rozpoczyna się proces wyrzynania zębów. W czasie przechodzenia korony zęba przez tkanki dziąseł warstwa szkliwotwórcza traci swoje zaopatrzenie w składniki odżywcze, przez co już do końca życia nie ma zdolności do regeneracji i wymiany (3).

Zakłócenia zachodzące w dowolnej fazie procesu odontogenezy mogą spowodować określone zaburzenia lub wady strukturalne. Jeśli zaburzona zostanie faza indukcyjna, dochodzi do zaburzeń dotyczących liczby i wielkości zębów. Gdy zaburzona jest faza apozycji i dojrzewania, obserwuje się hipoplazję lub dysplazję szkliwa. W zależności od czynników dodatkowych zaburzenia mogą dotyczyć jednego (czynniki środowiskowe) albo wszystkich zębów (czynniki genetyczne) (4). Do nieprawidłowości w zakresie budowy zębów zalicza się powstawanie zębów bliźniaczych, zębów zlanych oraz zrośniętych, zmniejszoną lub zwiększoną liczbę korzeni, perły szkliwne, a także hipoplazję szkliwa, dysplazję zębiny oraz rozwojowe przebarwienia zębów (5). W niniejszym artykule autorka skupi największą uwagę na zębach podwójnych, dilaceracji korzenia i wgłobieniu zęba, ponieważ o hipoplazji szkliwa i dysplazji zębiny była już wcześniej mowa w osobnym artykule (6).