Tasiemce z rodzaju Mesocestoides to występujące na całym świecie pasożyty jelitowe zwierząt mięsożernych. Nie zawsze jednak pozostają w przewodzie pokarmowym i tam dojrzewają. Zdarzają się migracje form larwalnych tasiemca – tetratyrydiów, do jam ciała lub pod błony surowicze narządów miąższowych, powodujące rzadką i potencjalnie śmiertelną chorobę – mezocestoidozę larwalną.

Wstęp

Tasiemce te są pasożytami jelitowymi dzikich zwierząt mięsożernych, obecnie jednak coraz częściej wykrywane są również u psów i kotów domowych. Z tego powodu warto zwrócić uwagę, czym się wyróżniają, jakie są drogi inwazji oraz jej konsekwencje. Po wprowadzeniu szczepień przeciwko wściekliźnie, które były systematycznie przeprowadzane na terenie całej Polski od 2002 roku, populacja lisów znacząco się zwiększyła. Szacuje się, że liczy obecnie 209 tysięcy osobników, przy czym przed 2000 rokiem było to jedynie 56 tysięcy. Ich wzrastająca liczebność powoduje, że coraz częściej przenikają do środowiska człowieka. Patrząc przez pryzmat parazytologii, jest to ogromne zagrożenie dla zwierząt domowych, zwłaszcza psów i kotów. Lis rudy (Vulpes vulpes) jest żywicielem wielu pasożytów, w tym takich tasiemców jak Echinococcus multilocularis, Mesocestoides spp., Dipylidium caninum, Taenia spp. Średnia częstość występowania Mesocestoides spp. w populacji lisów w Europie wynosi 84,1%. Dodatkowo jego inwazje cechują się dużą intensywnością (21).

Mesocestoides spp. to tasiemce należące do rzędu Cyclophyllidea, rodziny Mesocestoidiae. Osobniki dorosłe osiągają od 25 cm do 1 m długości, mają nieuzbrojony, buławkowaty skoleks wyposażony wyłącznie w cztery przyssawki. Człony płciowe zawierają cienką macicę leżącą pośrodkowo, dwa jajniki i dwa żółtniki. Otwory płciowe znajdują się po brzusznej stronie ciała, co jest wspólną cechą biologiczną z tasiemcami niższymi z rzędu Pseudophyllidea. Dojrzałe człony maciczne są kształtu perełkowatego i zaopatrzone są w charakterystyczny tylko dla tego rodzaju narząd przymaciczny, który wypełniony jest jajami (onkosferami) (ryc. 1a, b). Znajduje się on w 1/3 dalszej części członu. Nierozgałęziona macica biegnie w górę od niego. Człony zwykle wydalane są pojedynczo i mają zdolność ruchu (5).

Tasiemce Mesocestoides spp. występują na całym świecie. Spośród dotychczas opisanych gatunków w Europie najbardziej rozpowszechnione są Mesocestoides litteratus i M. lineatus. Gatunki te potwierdzono u dzikich mięsożernych w Czechach, Polsce, Słowacji i Hiszpanii (11, 19, 8, 27). Ostatnie badania wykazały również występowanie nowych wariantów genetycznych w obrębie tego rodzaju (22, 1).