XIX Kongres Akademii po Dyplomie WETERYNARIA już 15-16.03.2025 r. w Warszawie! Sprawdź program kongresu >
Parazytologia
Zarażenie Trypanosoma cruzi u psów i kotów w aspekcie klinicznym
lek. wet. Amanda Brzezińska
dr n. wet. Marta Parzeniecka-Jaworska1
Trypanosoma cruzi jest pasożytniczym pierwotniakiem należącym do wiciowców, przenoszonym przez krwiopijne pluskwiaki z podrodziny Triatominae (1). Głównymi wektorami tego pasożyta są owady z rodzajów Triatoma, Rhodnius i Panstrongylus, nazywane potocznie robakami całującymi, z angielskiego „kissing bugs” (2). T. cruzi pasożytuje we krwi i limfie ssaków, a także w różnych innych tkankach (15), wywołując chorobę Chagasa, inaczej nazywaną trypanosomatozą amerykańską (3, 5).
Choroba Chagasa jest zoonozą endemiczną w większości krajów Ameryki Łacińskiej i południowych stanów USA (m.in. Teksasie) i stanowi ważny problem dla zdrowia publicznego (1-3, 5, 12). Uznawana jest za najbardziej rozpowszechnioną spośród zaniedbanych chorób tropikalnych i trzecią najbardziej zaraźliwą chorobę w Ameryce Łacińskiej (2). Szacuje się, że choroba Chagasa dotyka osiem milionów ludzi, a śmiertelność na całym świecie wynosi około 12 000 osób rocznie. Jest przewlekłą chorobą ogólnoustrojową i często śmiertelną, przy czym najczęstszą przyczyną śmierci u ludzi jest niewydolność serca spowodowana inwazją T. cruzi (1, 2). Możliwości terapeutyczne są bardzo ograniczone – istnieją tylko dwa leki, których działanie często jest nieefektywne (1, 6). Obecnie nie ma szczepień przeciwko chorobie Chagasa (6), a zapobieganie ogranicza się wyłącznie do działań związanych z dezynsekcją w celu zmniejszenia kontaktu z wektorami (3).
Na trypanosomatozę amerykańską chorują nie tylko ludzie, ale także inne ssaki, m.in. psy, koty, gryzonie (wiele gatunków myszy, wiewiórek i szczurów), torbacze, pancerniki, oposy, szopy pracze, skunksy, nietoperze, a nawet ptaki (1-3, 16). Mnogość gatunków będących żywicielami pasożyta ułatwia jego szerzenie, a to sprawia, że pasożyt ten występuje na większości obszarów obu Ameryk (1, 2).
Aby doszło do zarażenia, pluskwiak po pobraniu krwi od zarażonego ssaka musi zanieczyścić okolicę ugryzienia kolejnego ssaka własnym kałem zawierającym trypomastigoty (formy inwazyjne tego wiciowca) (14). T. cruzi może jednak być przenoszona na ssaki również innymi drogami – przez nieuszkodzone błony śluzowe, takie jak spojówka, poprzez transfuzję krwi, przeszczepy narządów, przez łożysko (3, 14), drogą laktogenną (3), poprzez zjedzenie zarażonych pluskwiaków czy też zarażonych innych żywicieli, na przykład gryzoni (1, 3), a także przez spożycie żywności skażonej odchodami zarażonych pluskwiaków (11). Stwierdzono, że T. cruzi może być również wydalana z nasieniem, nie wykazano jednak przenoszenia się choroby drogą płciową (13).