Dermatozy przebiegające z tworzeniem guzów i guzków to grupa chorób o podobnym obrazie klinicznym, ale różnych przyczynach. Zmiany mogą prezentować się w postaci pojedynczych lub mnogich deformacji ograniczonych do jednej albo kilku lokalizacji bądź rozsianych i obejmujących znaczny obszar ciała. Zmiany mogą być zarówno tła zapalnego, niezapalnego, jak i nowotworowe. Część pacjentów może wykazywać takie objawy kliniczne jak świąd lub pogorszenie samopoczucia.

W poniższym artykule pragniemy zaprezentować na przykładach klinicznych przypadki, w których badanie cytologiczne jest wystarczające do postawienia diagnozy, sytuacje, gdy traktujemy je jako badanie wstępne, które musi być uzupełnione badaniem histopatologicznym, oraz przypadek pacjenta, u którego pobranie próbek dobrej jakości było niemożliwe, co również stanowiło podpowiedź diagnostyczną. Ponadto chciałybyśmy pokazać wysoką korelację pomiędzy obrazem oraz wynikami badania cytologicznego i histopatologicznego. Badanie cytologiczne jest szybką i tanią metodą, która jest pomocniczym badaniem dodatkowym mogącym znacznie ułatwić proces diagnostyczny. Pierwszym krokiem jest ocena makroskopowa, a w przypadku uniesionych, odgraniczonych zmian zakwalifikowanie do jednej z następujących kategorii: grudki (wyniosłości o średnicy poniżej 1 cm), guzki (zmiany zlokalizowane śródskórnie albo podskórnie o średnicy równej 1 cm lub większej), guzy (duże guzki).

Grudki, guzki i guzy należą do zmian pierwotnych. Mogą być zbudowane z komórek zapalnych, nowotworowych lub powstać w procesie nagromadzenia się lipidów (ksantomatoza) bądź soli mineralnych (wapnica). W przypadku powyższych deformacji polecaną metodą diagnostyczną jest biopsja cienkoigłowa z aspiracją lub bez aspiracji. Należy pamiętać, że badanie cytologiczne zawsze powinno być oceniane w kontekście danych uzyskanych z wywiadu (w tym gatunku, rasy, płci, wieku oraz historii choroby). Opisując preparaty cytologiczne lub przesyłając je do oceny w laboratorium, powinniśmy dbać o pobranie materiału odpowiedniej jakości, reprezentatywnego dla zmiany, odpowiednie przechowywanie oraz oznaczenie próbek.

Przypadki kliniczne

Przypadek 1.

Pacjentem był pies rasy tosa inu w wieku trzech lat ze zmianą w postaci dobrze odgraniczonego guzka na małżowinie usznej (ryc. 1a), który został po raz pierwszy zauważony tydzień przed wizytą w przychodni. Po nakłuciu wystąpiło lekkie krwawienie.

Obraz cytologiczny (ryc. 1b): na lekko bazofilnym tle widoczna była jednorodna populacja komórek okrągłych o owalnych jądrach oraz umiarkowanie obfitej, jasnej cytoplazmie. Komórki wykazywały sporadyczne figury podziałów mitotycznych. Miejscami wi...