Oponiaki
Oponiaki są najczęstszymi nowotworami mózgu u psów i kotów. Guzy te pochodzą z warstwy pajęczynówkowej opon mózgowych. Powstają na obwodzie miąższu mózgu i rozrastają się do jego wnętrza. U psów oponiaki mają tendencje do naciekania miąższu kory, natomiast u kotów bardzo często są dobrze otorbione. W literaturze opisano także oponiaki torbielowate, niejednokrotnie obejmujące obszar węchowy. Oponiaki są zazwyczaj nowotworami łagodnymi w badaniu histologicznym.
Glejaki
Glejaki pochodzą z komórek podtrzymujących miąższ mózgu. Należą do nich astrocyty i oligodendrocyty, w efekcie czego powstają gwiaździaki lub skąpodrzewiaki, a także niezwykle złośliwe glejaki wielopostaciowe. Tego rodzaju guzy występują częściej u psów ras brachycefalicznych, takich jak boksery i boston terriery.
Wyściółczaki i guzy splotu naczyniówkowego
Wyściółczaki i guzy splotu naczyniówkowego powstają w układzie komorowym lub dookoła niego. Guzy splotu naczyniówkowego tworzą się w miejscach, gdzie jest on zagęszczony (komora boczna, trzecia i czwarta). Z powodu ich powiązania z układem komorowym często powodują wodogłowie spowodowane niedrożnością (obturacyjne).
Badania obrazowe
W przypadku podejrzenia nowotworu powszechnie stosowane są nowoczesne techniki obrazowania, takie jak tomografia komputerowa (CT) i rezonans magnetyczny (MRI).
Oponiaki są najczęściej widoczne w CT i MRI jako wzmacniające intensywność cienia twory o szerokiej podstawie, pozaosiowe (powstają na zewnątrz i wciskają się w głąb miąższu) (ryc. 2). Guzy te, poza dużymi obszarami torbielowymi, mogą zawierać obszary wynaczynień i wapnienia. Na obrazach CT wykonanych przed zastosowaniem kontrastu wynaczynienia i wapnienie mogą mieć wygląd tkanki o nadmiernej gęstości (białej). Wynaczynienia mogą mieć różny wygląd w MRI, w zależności od czasu ich trwania.
Obraz glejaków w CT i MRI jest różny i nie zawsze po podaniu środka kontrastowego widoczne jest wzmocnienie cienia. Dla tego rodzaju guzów charakterystyczna jest obecność wyraźnie odgraniczonego tworu w obrębie miąższu mózgu (ryc. 3). Glejaki nie zawsze są widoczne w badaniu CT, dlatego u starszych psów ras brachycefalicznych z objawami klinicznymi spowodowanymi ogniskowymi zmianami w śródmózgowiu wskazane jest wykonanie MRI.
Guzy splotu naczyniówkowego (np. brodawczaki, raki) często znacznie zwiększają intensywność cienia po dożylnym podaniu środka cieniującego, ponieważ zawierają dużą liczbę naczyń krwionośnych w tkance guza (ryc. 4).
Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego
Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego często nie jest pomocne w ustaleniu rozpoznania guza mózgu, a w niektórych przypadkach może nawet wprowadzać w błąd. Zazwyczaj u psów z nowotworem mózgu płyn mózgowo-rdzeniowy zawiera zwiększoną ilość białka bez pleocytozy (wzrasta stężenie albumin). W dużej liczbie przypadków występują jednak zmiany komórkowe charakterystyczne dla stanu zapalnego, co może fałszywie sugerować pierwotny proces zapalny (np. zapalenie mózgu lub zapalenie opon mózgowych). Niekiedy zdarza się, że wynik badania płynu mózgowo-rdzeniowego u psów z guzami mózgu jest prawidłowy.
Obecność komórek nowotworowych w płynie mózgowo-rdzeniowym jest diagnostycznie istotna, ale stwierdzane są one bardzo rzadko. Nieco częściej występują w przebiegu chłoniaków, rakowatości oraz guzów splotu naczyniówkowego. Mediana zawartości białka całkowitego i liczby komórek jądrzastych w płynie mózgowo-rdzeniowym u 28 kotów z różnymi rodzajami nowotworów wewnątrzczaszkowych wynosiła odpowiednio 38,0 mg/dl (zakres 16-427 mg/dl, wartość referencyjna < 25 mg/dl) oraz 5 komórek/µl (zakres 0-162 komórek/µl, wartość referencyjna < 5 komórek/µl).
