Kolka (morzysko) jest to zespół objawów bólu na terenie jamy brzusznej (5, 13). Morzyska dzielimy na prawdziwe – dotyczące przewodu pokarmowego – oraz rzekome – dotyczące innych narządów jamy brzusznej. Niniejszy artykuł opisuje zmiany zachodzące podczas różnych chorób przewodu pokarmowego koni, możliwe do zdiagnozowania za pomocą badania per rectum.

Jednym z elementów badania układu pokarmowego koni jest badanie per rectum, czyli omacywanie struktur anatomicznych w jamie brzusznej przez ścianę prostnicy. Wykonywane jest zazwyczaj po przeprowadzeniu wywiadu i zbadaniu stanu ogólnego zwierzęcia. W przypadkach zagrażających życiu konia, takich jak silne wzdęcie jelit lub ostre rozszerzenie żołądka, do badania rektalnego przystępujemy dopiero po wykonaniu czynności zabezpieczających przed pęknięciem jelit bądź żołądka. Dzięki badaniu rektalnemu możemy ocenić perystaltykę jelit, stopień ich wypełnienia treścią albo gazem, czasem możemy wyczuć miejsce zatkania, wgłobienia lub wykryć przemieszczenie i skręt jelit (4, 13).

Zdarza się, że ustalenie rozpoznania jest możliwe dopiero po wykonaniu laparotomii diagnostycznej. Sytuacje, kiedy lekarz decyduje się wysłać konia na operację, mimo że nie ma takiej konieczności, są o wiele częstsze niż te, kiedy lekarz nie rozpoznaje kolki wymagającej zabiegu chirurgicznego (15). Można by powiedzieć „na szczęście”, należy jednak pamiętać, że laparotomia zawsze wiąże się z ryzykiem znieczulenia, powikłań pooperacyjnych oraz wysokimi kosztami dla właściciela, i właśnie z tych powodów powinna być robiona tylko w uzasadnionych przypadkach.