Kryptokokoza jest grzybicą głęboką powodowaną przez saprofityczne, chorobotwórcze grzyby należące do rodzaju Cryptococcus. Infekcje u zwierząt wywoływane są przez dwa gatunki – chorobotwórcze Cryptococcus neoformans występujące na całej kuli ziemskiej oraz Cryptococcus gatti, których występowanie jest ograniczone głównie do terenów tropikalnych i subtropikalnych  (1, 14, 15).

Cryptococcus neoformans izolowano z gleby, owoców, a nawet skóry zdrowych ludzi. Grzyb w środowisku występuje w formie jednokomórkowych przetrwalników i rozmnaża się przez wielobiegunowe pączkowanie. W ściśle kontrolowanych warunkach laboratoryjnych może wystąpić w postaci nitkowatej (2, 10). Jego głównym rezerwuarem są odchody ptaków, najczęściej gołębi. Same ptaki nie chorują ze względu na wysoką temperaturę ich ciała, co zapobiega rozwojowi infekcji (10, 18). Cryptococcus przechodzi przez przewód pokarmowy ptaka, po czym zostaje wydalony w formie skoncentrowanej wraz z kałem. Duża zawartość kreatyniny w odchodach ptasich zapewnia mu korzystne warunki dla rozwoju (18).

Zarazek może przeżywać w kale ptaków do dwóch lat. Na zakażenie podatne są ssaki, w tym człowiek, psy, koty oraz fretki. Według danych piśmiennictwa u 14% zdrowych klinicznie psów i 7% kotów wykazano obecność przetrwalników Cryptococcus neoformans w jamie nosowej (4). Na zakażenie szczególnie wrażliwe są zwierzęta z osłabionym układem immunologicznym. Najczęściej są to zwierzęta po długotrwałej kortykoterapii, z chorobą nowotworową lub cukrzycą (2, 14). U kotów rozwojowi infekcji sprzyja zakażenie wirusem niedoboru immunologicznego (FIV) i białaczki (FeLV) (3, 6, 10).

Najczęstszą drogą infekcji jest wdychanie zarodników z powietrzem (1). Mikroorganizmy osiedlają się w górnych drogach oddechowych, czego wynikiem jest powstanie ziarniniaków, zazwyczaj w jamie nosowej, lub mogą przechodzić dalej, do drzewa oskrzel...