15/03/2018
Istotny wpływ na efektywność suplementacji witaminy C ma częstotliwość jej podawania. Z badań przeprowadzonych na psach rasy labrador retriever wynika, że podwyższone stężenie kwasu askorbinowego w osoczu krwi, spowodowane doustnym podaniem 0,5 lub 1,0 g, utrzymuje się nie dłużej niż przez osiem godzin (52). U wytrenowanych chartów wyścigowych, które wcześniej nie otrzymywały suplementów witaminy C, najwyższe jej stężenie w osoczu krwi obserwuje się dwie godziny po doustnym podaniu 1 g tego składnika. Stężenie powraca do wartości początkowej w ciągu kolejnych czterech godzin. Dlatego w celu utrzymania podwyższonej koncentracji witaminy C we krwi dzienną dawkę powinno się podzielić na kilka mniejszych porcji (50).
Bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na efektywność suplementacji witaminy C jest również jej forma chemiczna. Wykazano, że stężenie askorbinianu w korze mózgowej i kłębkach szyjnych u kotów jest wyższe po zastosowaniu palmitynianu askorbylu niż po zastosowaniu kwasu askorbinowego. Wynika to z faktu, że lipofilny palmitynian askorbylu łatwiej przenika do układu nerwowego niż hydrofilny kwas askorbinowy (43). W badaniach przeprowadzonych na psach rasy beagle wykazano ponadto, że wprowadzenie do dawki pokarmowej dodatku owoców i warzyw powoduje znacznie większy wzrost stężenia witaminy C w surowicy krwi niż zastosowanie syntetycznej witaminy. Może to przypuszczalnie wynikać z obecności w owocach i warzywach także innych składników odżywczych, między innymi flawonoidów i karotenoidów (54).
Mimo że uwzględnienie owoców i warzyw w diecie jest lepszą metodą dostarczenia organizmowi witaminy C, część właścicieli zwierząt podaje ją swoim podopiecznym w postaci suplementów diety. Z badań ankietowych przeprowadzonych w USA i Australii wśród właścicieli psów i kotów wynika, że 4,9% tych zwierząt otrzymuje preparaty multiwitaminowe. Suplementacja witaminy C jest stosowana w żywieniu 0,7% osobników (13). Z kolei badania przeprowadzone w Szwecji wykazały, że witamina C stanowi 11% wszystkich suplementów witaminowych i mineralnych podawanych psom w wieku 1-3 lat, ubezpieczonym w jednej z działających na tamtejszym rynku firm ubezpieczeniowych (46).
Witamina C jest ważnym składnikiem również wielu karm komercyjnych dla psów i kotów. Stosowana jest nie tylko w celu korzystnego oddziaływania na zwierzęta, ale też do ochrony przed niepożądanymi zmianami zachodzącymi podczas przechowywania karm (24). Interesujące doświadczenie w tym zakresie przeprowadzili Gross i współpracownicy (16), którzy badali wpływ rodzaju zastosowanych przeciwutleniaczy na jakość ekstrudowanych karm dla psów przechowywanych w różnych temperaturach. W karmach konserwowanych palmitynianem askorbylu i mieszaniną tokoferoli lub samą mieszaniną tokoferoli, przechowywanych przez szesnaście tygodni w temperaturze 48,8°C, stwierdzono wyższą wartość liczby nadtlenkowej niż w karmach przechowywanych w tych samych warunkach, lecz konserwowanych przy użyciu etoksyquinu (EQ) i butylowanego hydroksyanizolu (BHA). Rodzaj zastosowanych konserwantów nie miał wpływu na stężenie substancji reagujących z kwasem tiobarbiturowym. W przypadku przechowywania karm przez dwanaście miesięcy w temperaturze 22,2°C, wartość liczby nadtlenkowej po zastosowaniu palmitynianu askorbylu razem z mieszaniną tokoferoli była niższa niż po zastosowaniu samej mieszaniny tokoferoli, a wyższa niż po zastosowaniu etoksyquinu i butylowanego hydroksyanizolu. Również w tej temperaturze rodzaj zastosowanych konserwantów nie miał wpływu na stężenie substancji reagujących z kwasem tiobarbiturowym. Niższa wartość liczby nadtlenkowej wpłynęła na większe pobranie karm przez psy. Etoksyquin i butylowany hydroksyanizol w stężeniach użytych w tym doświadczeniu chroniły więc skuteczniej zawarty w tych karmach tłuszcz przed niepożądanymi zmianami niż pozostałe substancje konserwujące (16).
Często można spotkać się z poglądem, że w przypadku stosowania karm komercyjnych nie powinno się podawać żadnych dodatków pokarmowych. Dużo karm komercyjnych zawiera nieznaczne ilości witaminy C. Część badań, których wyniki potwierdziły jej użyteczność w żywieniu psów i kotów, została przeprowadzona w ostatnich kilku latach na zwierzętach otrzymujących właśnie tego rodzaju karmy (25, 48, 49, 55). Należy ponadto zwrócić uwagę na fakt, że podczas przechowywania karm dochodzi do utraty części zawartej w nich witaminy C (15). Jest więc ona przykładem składnika odżywczego, którego suplementacja może okazać się korzystna nie tylko w przypadku zwierząt żywionych niezbilansowanym pokarmem domowym, ale również tych żywionych karmami komercyjnymi.
Witaminę C lepiej jest stosować w postaci naturalnej niż syntetycznej. W celu dostarczenia organizmowi tego składnika, a także innych związków antyoksydacyjnych, dobrze jest uwzględnić w diecie rozsądne ilości owoców i warzyw. Zawartość witaminy C w świeżej marchwi dochodzi do 5 mg/100 g (9), a w jabłkach może nawet przekraczać 20 mg/100 g (11). Nie wszystkie owoce i warzywa można jednak bezpiecznie stosować w żywieniu psów i kotów. Należy zwrócić uwagę na szkodliwość między innymi winogron, awokado, rabarbaru, cebuli, czosnku i pora (5, 30, 45, 53).
