Małe zwierzęta
Katastrofalne zapalenie. Cz. I. Jak ustalić wstępne rozpoznanie posocznicy u kota?
dr n. wet. Magdalena Kalwas-Śliwińska
Posocznica (sepsa) to zespół uogólnionej odpowiedzi zapalnej, nazywanej w skrócie SIRS (ang. systemic inflammatory response syndrome), wywołany zakażeniem (8). Infekcja, która odpowiada za rozwój SIRS, może być powodowana przez bakterie, riketsje, wirusy, pierwotniaki, a także grzyby (9). Wzajemne zależności pomiędzy SIRS, posocznicą a zakażeniem przedstawiono na ryc. 1 i 2.
Summary
Catastrophic inflammation. Part 1. How to make a presumptive diagnosis of feline sepsis?
Sepsis is defined as a systemic inflammatory response to infection. While in humans and dogs, classic manifestations of sepsis consist of signs typical for a hyperdynamic response, that is rarely seen in feline patients. Cats are more likely to present in the hypodynamic phase of sepsis, which can make the diagnosis more challenging comparing to canine patients. This article briefly discusses the utility of the SIRS and PIRO criteria used for initial diagnosis and summarizes current information about the etiopathogenesis of feline sepsis.
Key words: feline sepsis, SIRS, PIRO
U kotów problem posocznicy dotyczy 1-5% pacjentów. Rozwija się ona przede wszystkim wtórnie do ropniaka opłucnej (24%), septycznego zapalenia otrzewnej (14%), zapalenia wsierdzia (14%), odmiedniczkowego zapalenia nerek (7%), zapalenia szpiku i kości (3%), ropomacicza (3%) oraz ran kąsanych (3%) (2, 14). Czynniki etiologiczne, które wymienia się najczęściej jako odpowiedzialne za posocznicę u kotów, to E. coli (w przypadkach zapalenia otrzewnej), Pasteurella spp. i Clostridium spp. (w przypadkach ropniaka opłucnej), oraz Bartonella spp. i Streptococcus spp. (w przypadkach zapalenia wsierdzia) (2, 5, 10, 13, 14, 16).
U człowieka i psa posocznica przebiega przede wszystkim w postaci hiperdynamicznej, a więc z podwyższeniem temperatury ciała, przekrwieniem błon śluzowych, przyspieszeniem liczby oddechów i liczby uderzeń serca (4, 8, 9, 11). Można więc powiedzieć, że doskonale wpisuje się ona w obraz zapalenia, opisywanego już od czasów starożytnych pięcioma cechami: dolor (ból), calor (podwyższenie temperatury), rubor (zaczerwienienie), tumor (obrzmienie), functio laesa (upośledzenie funkcji).
Natomiast obraz posocznicy u kotów jest diametralnie różny. U większości tych zwierząt przybiera ona postać hipodynamiczną, a zatem towarzyszy jej raczej hipotermia, rzadkoskurcz i bladość błon śluzowych (ryc. 3). Postać hiperdynamiczną posocznicy u kotów obserwuje się znacznie rzadziej (3, 4, 11, 12). Być może ta różnica w objawach sepsy u kotów wiąże się również z trudniejszym, a zatem i późniejszym jej rozpoznawaniem. Przeżywalność u tego gatunku zwierząt wynosi jedynie 10-25%, podczas gdy przeżywalność posocznicy u psów ocenia się na 25-50% (14).
