Zarówno w medycynie człowieka, jak i w medycynie weterynaryjnej termin „leczenie” obejmuje czynności prowadzące do osiągnięcia założonego celu terapeutycznego, czyli przywrócenia zdrowia, wydłużenia życia lub też próby zmniejszenia cierpienia. Wybór określonego celu leczenia uzależniony jest od stanu chorego, a decyzję o zastosowaniu odpowiedniej terapii podejmuje lekarz, przy aprobacie pacjenta lub – w przypadku medycyny weterynaryjnej – właściciela zwierzęcia. Warunkiem jest tutaj udzielenie pacjentowi (właścicielowi zwierzęcia) wyczerpujących i rzetelnych informacji na temat stanu zdrowia chorego, rokowania, a także tego, z czym związane jest podjęcie ewentualnego leczenia.

Bardzo poważny problem pojawia się w chwili kiedy rokowania pacjenta okazują się niepomyślne. Kiedy stan pacjenta określany jest potocznie jako zły (rokowanie niepomyślne), możliwe jest podejmowanie tzw. terapii uporczywej. Jest ona definiowana jako „nadmierne, sztuczne podtrzymywanie przy życiu pacjenta ze śmiertelnymi zmianami chorobowymi lub urazowymi podstawowych narządów, za pomocą środków nadzwyczajnych, które przyczyniają się jedynie do przedłużenia cierpień tego pacjenta, a w żadnym stopniu nie podnoszą jego jakości życia”. Ma to miejsce w przypadkach, w których stosowane dotychczas środki nie dają szansy na wyzdrowienie lub poprawę, albo chociażby stabilizację stanu pacjenta (1, 4, 5).

Mając na uwadze fakt, że zarówno zawód lekarza weterynarii, jak i lekarza medycyny należą do grupy zawodów medycznych, stanowiących grupę tzw. zawodów zaufania publicznego, nasze rozważania w przedmiocie terapii uporczywej trzeba rozpocząć od analizy prawa medycznego, gdzie została ona w sposób przejrzysty uregulowana. Termin „uporczywa terapia” nie został zdefiniowany w prawodawstwie weterynaryjnym, zarówno powszechnym, jak i korporacyjnym. Pojawia się on wielokrotnie w art. 32 Kodeksu Etyki Lekarskiej (Uchwała Nadzwyczajnego II Krajowego Zjazdu Lekarzy z dnia 14 grudnia 1991 r. w sprawie Kodeksu Etyki Lekarskiej), a także w licznych dokumentach związanych z zagadnieniami śmierci (4, 6).

Uporczywa terapia polega na stosowaniu leczniczych środków nadzwyczajnych, przy czym nie obejmuje podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych, łagodzenia bólu oraz karmienia i nawadniania, o ile służą dobru pacjenta. Istotne jest tutaj rozróżnienie zwyczajnych i nadzwyczajnych środków leczniczych. Za zwyczajne przyjmuje się środki, których stosowanie niesie realne szanse na wyleczenie, a zarazem nie powoduje u pacjenta bólu i cierpienia. Środki nadzwyczajne natomiast obejmują formy leczenia, których stosowanie nie daje realnych szans na wyleczenie lub też złagodzenie bólu pacjenta, a pociąga za sobą skutki uboczne w postaci cierpienia bądź trwania w stanie niewygody (1, 3).