Ultradźwięki to fale sprężyste niesłyszalne dla człowieka. W naturze wytwarzane są przez wiele zwierząt, na przykład przez delfiny i nietoperze. Ze względu na bardzo duże zastosowanie w technice, przemyśle, a także medycynie docenia się specyfikę ich oddziaływań z materią.

W medycynie fale ultradźwiękowe znajdują zastosowanie zarówno w diagnostyce, jak i w lecznictwie. Diagnostyka wykorzystuje działanie bierne ultradźwięków, czyli ich odbicie od badanych struktur. Dostarcza to informacji o ułożeniu i kształcie narządów, a także o ich strukturze. Czynne działanie ultradźwięków, opisane w tym artykule, wywołuje liczne, nieodwracalne lub utrzymujące się długo zmiany w narządach wewnętrznych, co jest wykorzystywane w rehabilitacji. Efekty terapeutyczne zależą przede wszystkim od mocy ultradźwięków i czasu ich działania oraz od zdolności tkanki do ich pochłaniania. Tkanka pochłaniająca falę ultradźwiękową wytwarza również ciepło, co powoduje nagrzewanie się tych obszarów. Fala o niedużej częstotliwości i mocy wywołuje mikromasaż, natomiast duże dawki doprowadzają do przekrwienia i przegrzania tkanek oraz tworzenia się w nich pęcherzyków gazu na skutek zjawiska fizycznego zwanego kawitacją. Wszystko to może doprowadzić do uszkodzenia lub zniszczenia struktur biologicznych (1).

Parametry zabiegów ultradźwiękowych (2)

W fizykoterapii weterynaryjnej stosuje się najczęściej częstotliwości z zakresu 1 MHz i 3 MHz. Trzeba pamiętać, że częstotliwość jest odwrotnie proporcjonalna do głębokości penetracji i to ona przesądza o tym, jak głęboko fala ultradźwiękowa wniknie w tkanki:

• 1 MHz – penetracja głębsza (głębsze ogrzanie tkanek) – 2-5 cm
• 3 MHz – penetracja płytsza – 0-3 cm.

Kolejnym parametrem, który należy dostosować przed leczeniem, jest moc. Działanie ultradźwięków w zależności od mocy przedstawiono w tab. I. W trakcie doboru mocy ultradźwięków trzeba pamiętać o działaniu termicznym. Moc większa niż 1,0-2,0 W/cm² w ciągu 5 minut ogrzewa tkankę do temperatury nawet 45°C.