Jamistość rdzenia kręgowego (z ang. syringomyelia – SM), rozwijająca się wtórnie do malformacji Chiariego (CM), jest powszechnie występującym zaburzeniem obserwowanym u psów rasy cavalier king charles spaniel (CKCS). Charakteryzuje się tworzeniem jam wypełnionych płynem mózgowo-rdzeniowym (PMR) wewnątrz miąższu rdzenia kręgowego. Wynikają one z odkształcenia czaszki oraz połączenia czaszkowo-szyjnego i powodują zaburzenia w przepływie płynu mózgowo-rdzeniowego.

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie możliwości ograniczenia lub wyeliminowania występowania dziedzicznej malformacji Chiariego i jamistości rdzenia kręgowego u psów rasy cavalier king charles spaniel. Wymaga to regularnego badania rezonansem magnetycznym głowy oraz szyi, a następnie prowadzenia programów hodowlanych pod kątem wyeliminowania tej wady. Kolejnym celem jest zaznajomienie Czytelnika z patogenezą, klinicznymi objawami oraz leczeniem tego zaburzenia.

Kilka słów o patogenezie

Jamistość rdzenia kręgowego jest zaburzeniem charakteryzującym się obecnością jam wypełnionych PMR (z ang. syrinx) wewnątrz rdzenia kręgowego, powodujących jego zniszczenie i prowadzących do pojawienia się objawów bólu i deficytów neurologicznych. SM jest zaburzeniem przepływu PMR, dlatego zrozumienie tej choroby wymaga przypomnienia jego przepływu oraz czynników mających wpływ na jego produkcję i wchłanianie (1).

Większość płynu mózgowo-rdzeniowego produkowana jest przez splot naczyniówkowy wyścielający komory mózgowe. Płyn przepływa przez komory mózgowe boczne, komorę trzecią i czwartą, a następnie otworami bocznymi przedostaje się do przestrzeni podpajęczynówkowej mózgowia i rdzenia kręgowego oraz do kanału centralnego rdzenia kręgowego. Absorpcja PMR do krążenia żylnego następuje przez kosmki pajęczynówki, w których znajdują się struktury o charakterze zastawek jednokierunkowych (2, 3).

Według doktryny Monro-Kelliego objętość przestrzeni wewnątrzczaszkowej jest wielkością stałą, stanowiącą sumę trzech składników – tkanek mózgowia, krwi i płynu mózgowo-rdzeniowego. Przyrost objętości każdego z tych trzech składników odbywa się kosztem pozostałych dwóch (4). W praktyce oznacza to, że kiedy serce bije mocniej i dochodzi do zwiększenia objętości krwi środczaszkowej, taka sama ilość PMR jest przesuwana z czaszkowej przestrzeni podpajęczynówkowej do rdzeniowej przez otwór wielki (łac. foramen magnum), by uniknąć szkodliwego wzrostu ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Zaburzenie prawidłowego, swobodnego przepływu PMR przez otwór wielki wydaje się głównym czynnikiem odpowiedzialnym za tworzenie się jam w szyjnym odcinku rdzenia kręgowego. Inne możliwe przyczyny jamistości to na przykład nieprawidłowe pochłanianie lub odprowadzanie płynu zewnątrzkomórkowego, nadciśnienie wewnątrzczaszkowe, zaburzenia równowagi w produkcji i absorpcji PMR, przerwanie bariery krew–mózg (1, 5).