Pomimo swoich niewielkich rozmiarów, kleszcze są niebezpieczne zarówno dla człowieka, jak i wielu gatunków zwierząt, głównie z uwagi na możliwość przenoszenia organizmów chorobotwórczych. Psy, zwłaszcza myśliwskie lub zamieszkujące tereny w pobliżu lasów, są w dużym stopniu narażone na atak tych groźnych stawonogów. Rosnąca liczba przypadków chorób odkleszczowych wynika między innymi ze zwiększenia zasięgu geograficznego kleszczy oraz przenoszonych przez nie patogenów, co z kolei w dużej mierze związane jest z ociepleniem klimatu (24).

Gatunki kleszczy występujące w Polsce

W Polsce występuje na stałe prawie 20 gatunków kleszczy. Za inwazje u psów (zarówno w Polsce, jak i w innych krajach Europy Środkowej) najczęściej odpowiedzialne są Ixodes ricinus i Dermacentor reticulatus. Inne gatunki kleszczy, takie jak Ixodes hexagonus, Rhipicephalus sanguineus, Ixodes crenulatus i Ixodes rugicollis, są u psów w naszym kraju stwierdzane z mniejszą częstością (20, 21, 22, 29).

Ixodes ricinus (zwany kleszczem pospolitym) to trójżywicielowy gatunek o barwie ciała od jasno- do ciemnobrązowej. Samiec jest wielkości 2-2,7 × 1-1,5 mm, a samica 3-3,5 × 1,5-2 mm. Występuje powszechnie na terenie całej Polski, przy czym najczęściej spotykany jest w lasach liściastych i mieszanych, w krzaczastych zaroślach oraz wzdłuż leśnych ścieżek. Do rozwoju wymaga wysokiej wilgotności względnej, dlatego nie występuje w suchych lasach sosnowych i na glebach piaszczystych, ale także nie zamieszkuje rejonów bagiennych (25, 32). Na obszarze Polski notowano jego aktywność od połowy kwietnia do połowy listopada (30). W ostatnich latach najwyższą aktywność tego gatunku w naszym kraju rejestrowano w maju, ale zdarzają się także zimowe (styczeń/luty) inwazje I. ricinus, szczególnie w słoneczne dni, gdy temperatura powietrza waha się w granicach 7-12°C (32). I. ricinus jest głównym przenosicielem m.in. Borrelia burgdorferi sensu lato i Anaplasma phagocytophilum.

Dermacentor reticulatus (kleszcz łąkowy) jest gatunkiem, którego ekspansję na terenie Polski obserwuje się od przeszło dwóch dekad. Jest on głównym wektorem pierwotniaka Babesia canis, wywołującego jedną z najgroźniejszych chorób pasożytniczych ps...

Ixodes hexagonus (kleszcz jeżowy) podobnie jak I. ricinus ma trójżywicielowy cykl rozwojowy. Zamieszkuje on najczęściej nory, jaskinie i budynki (25). Stwierdzany jest także u psów spacerujących po półnaturalnych obszarach w pobliżu rzek. Najwięcej skupisk tego kleszcza występuje w południowej Polsce (25). Przenosi on głównie B. burgdorferi sensu lato oraz A. phagocytophilum (19, 25).