Cryptosporidium i Tritrichomonas foetus to rzadko rozpoznawane pierwotniaki jelitowe kotów. Czynnikami predysponującymi do wystąpienia inwazji mogą być wiek zwierząt oraz status immunologiczny. Trudności diagnostyczne, jakie mogą sprawiać, powodują, że wiele przypadków tych zarażeń pozostaje niewykrytych.

W ostatnich latach coraz większą rolę w etiologii chorób układu pokarmowego przypisuje się pierwotniakom, co związane jest ze zwiększeniem możliwości ich wykrywania. Oportunistyczne inwazje pierwotniaków jelitowych są często przyczyną wyniszczających biegunek u zwierząt. Gatunkami najczęściej branymi pod uwagę w rutynowej diagnostyce biegunek u kotów są Giardia duodenalis oraz Cystoisospora spp., nierzadko jednak zdarzają się trudności w przypadku inwazji powodowanych przez słabo poznane i stosunkowo rzadkie u kotów pierwotniaki, takie jak Cryptosporidium spp. czy Tritrichomonas foetus. Wykrycie tych patogenów wymaga często użycia specjalistycznych metod, na przykład barwień, hodowli na podłożach lub technik biologii molekularnej. Jeszcze do niedawna gatunki te praktycznie nie były uwzględniane w toku postępowania diagnostycznego, co uległo zmianie dopiero niedawno.

Cryptosporidium spp.

Do rodzaju Cryptosporidium należy ponad 30 gatunków pierwotniaków, wielkości 4-6 µm, występujących u wielu kręgowców, w tym także kotów i człowieka. U kotów najczęściej występuje C. felis, stwierdzano jednak również C. parvum, C. muris oraz C. ryanne (31, 16, 17, 33, 28, 20, 14). Częstość występowania (prewalencja) Cryptosporidium spp. u kotów w Europie waha się od 1,7% w Austrii do 8,8% w Hiszpanii (13, 5). Dostępne dane obrazujące sytuację epizootyczną w Polsce są znikome i mają charakter ściśle regionalny, przez co nie jest możliwa ocena w skali kraju (12). Jednym z czynników mających wpływ na częstość występowania Cryptosporidium spp. u kotów jest wiek. Inwazje są najczęściej stwierdzane u kociąt i kotów młodych, wyniki badań opublikowanych przez McReynolds i wsp. pokazują jednak, że narażone są również osobniki starsze, powyżej 10. roku życia (2, 23). Jako czynnik ryzyka jest wymieniany także sposób żywienia – u kotów karmionych „domowym jedzeniem” inwazje były stwierdzane częściej w porównaniu z osobnikami żywionymi karmą komercyjną (25).

Inwazje Cryptosporidium spp. charakteryzuje często bezobjawowy przebieg (2). Objawy takie jak biegunka (wodnista, z domieszką śluzu lub krwi), utrata masy ciała, a czasami wymioty są widoczne najczęściej u kotów w stanie immunosupresji. Czynnikami...