Konsekwencją zapalenia ścian naczyń krwionośnych jest niedokrwienie i uszkodzenie zaopatrywanych przez nie tkanek. W skórze zapaleniu i uszkodzeniu ulegają przede wszystkim drobne naczynia włosowate. Zapalenie naczyń skórnych występuje częściej u psów niż u kotów.

Etiopatogeneza

Etiopatogeneza zapalenia naczyń krwionośnych skóry jest mało znana. Jak dotąd nie ustalono z całą pewnością pierwotnych czynników inicjujących zapalenie. Najczęściej jednak główną rolę przypisuje się układowi odpornościowemu. Według niektórych hipotez może chodzić o zmiany w ekspresji i funkcji cytokin oraz o nieodpowiednią aktywację leukocytów i komórek śródbłonka naczyń, które prowadzą do zapalenia i uszkodzenia ścian (ryc. 1). Skutkiem jest powstawanie i odkładanie się kompleksów antygen–przeciwciało w ścianie naczyń (reakcja nadwrażliwości typu III, reakcja Arthusa). Właśnie takie reakcje obserwowano w przebiegu neutrofilowego zapalenia naczyń. Kompleksy antygen–przeciwciało uruchamiają kaskadę dopełniacza, a okołonaczyniowe komórki tuczne ulegają degranulacji, uwalniając aminy wazoaktywne, prostaglandyny, leukotrieny oraz TNF (tumor necrosis factor). Migracja neutrofilów do ogniska zapalnego powoduje uwalnianie przez nie takich substancji jak enzymy lizosomalne, które mogą prowadzić do zwłóknienia i martwicy ściany naczyń (5, 8, 11, 32).

Przyczyny

Wśród lekarzy określenie „zapalenie naczyń skórnych” jest traktowane jako rozpoznanie choroby, ale nie jest to rozpoznanie ostateczne, ponieważ przyczyn tych zapaleń jest wiele. Najczęściej jednak rozpoznanie nie obejmuje ustalenia, które naczynia zostały dotknięte zapaleniem. Przyczyny zapaleń naczyń mogą być pierwotne lub wtórne (tab. I, II). Na ogół obserwuje się zapalenie wtórne, tj. w przebiegu innych chorób wywołanych przez czynniki zakaźne, nowotwory, reakcje polekowe. Bardzo istotne, ale również bardzo trudne jest odróżnienie zapalenia naczyń spowodowanego przez zarazki od zapaleń wynikających z reakcji autoimmunologicznej oraz działania innych czynników endogennych lub egzogennych. W większości przypadków przyczyny zapalenia naczyń nie udaje się ustalić (5, 16, 18, 19).

Objawy kliniczne

U psów i kotów skóra jest narządem najczęściej dotkniętym zapaleniem naczyń. Choroba może również mieć przebieg wielonarządowy, tak jak w przypadku psów rasy greyhound, u których występuje równoczesne zapalenie skóry i nerek (20, 23, 26, 28). Zapalenie naczyń skóry może być początkiem choroby ogólnoustrojowej.

W przebiegu zapalenia naczyń skóry zaobserwowano pewną predylekcję rasową u owczarków niemieckich, owczarków collie, jamników, jack russell terrierów, terierów szkockich. Poszczepienne zapalenie naczyń stwierdzano u pudli, silky terrierów, yorkshi...