Hipoplazja szkliwa (amelogenesis imperfecta, AI) to ogólny termin oznaczający różnej wielkości ogniska o zmniejszonej grubości szkliwa. Przypadłość ta dotyczy najczęściej zębów stałych. Wynika to z faktu, że formowanie się zębów mlecznych przebiega w czasie rozwoju prenatalnego i to organizm matki zapewnia wszystkie składniki potrzebne do prawidłowego rozwoju tkanek zębów.

Podstawową funkcją szkliwa jest ochrona zębów przed szkodliwymi czynnikami, takimi jak działanie bakterii, bodźcami termicznymi oraz chemicznymi, a także przed ich ścieraniem się podczas żucia. Choć istnieją sposoby na ochronę i wzmocnienie szkliwa, jego stopniowe ścieranie jest powiązane z naturalnym starzeniem się organizmu. Uszkodzenie komórek tworzących szkliwo na etapie rozwoju zębów powoduje nieodwracalne konsekwencje, których efekty są widoczne do końca życia zęba w jamie ustnej. Szkliwo – w przeciwieństwie do kości – nie ma zdolności do regeneracji ani odbudowy. O rodzajach niedorozwoju szkliwa, możliwych konsekwencjach i leczeniu mówi niniejszy artykuł.

Budowa korony zęba

Do zrozumienia patomechanizmu hipoplazji szkliwa niezbędna jest znajomość mechanizmu kształtowania się zębów oraz przypomnienie histologicznej budowy zęba.

Proces odontogenezy uruchamiany jest w wyniku interakcji między tkankami zarodkowymi. Pierwotna jama gębowa jest wyścielona ektodermą, której zewnętrzny fragment rozpoczyna wzrost nabłonka jamy ustnej. Nabłonek jamy ustnej rośnie w głąb mezenchymy, dając początek listewce zębowej. Rozrost i różnicowanie się tkanek zęba postępują dalej i powstają komórki narządu szkliworodnego, które różnicują się na cztery warstwy. Pierwsza to wewnętrzny nabłonek szkliwny, z którego powstają ameloblasty. Druga warstwa – pośrodkowa, oraz trzecia, tzw. siateczka szkliwa, wspierają wytwarzanie szkliwa. Ostatnia warstwa to nabłonek szkliwny, który chroni narząd szkliworodny w procesie amelogenezy. Następnie nabłonek szkliwny wewnętrzny różnicuje się w preameloblasty, które prowokują komórki brodawki zębowej do zróżnicowania się w odontoblasty, czyli komórki zębinotwórcze. Powstaje zębina pierwotna, z którą mamy do czynienia aż do zakończenia formowania się wierzchołka korzenia. Powstawanie zębiny wtórnej rozpoczyna się wraz z zakończeniem apeksogenezy i trwa do końca funkcjonowania zęba (9, 10).

W budowie korony zęba można wyróżnić trzy warstwy – zewnętrzną, środkową i wewnętrzną. Zewnętrzna warstwa to szkliwo, które w 97% składa się z wapnia i fosforu. Stanowi ono najtwardszą substancję w całym organizmie. Wytwarzane jest w procesie form...